Lang voorovergebogen staan of langdurig zware materialen tillen. De tegelzetter, stukadoor, blokkensteller of plaatmonteur herkent de rugpijn ’s avonds wel. Laevo uit Delft biedt een zogenoemd exo-skelet aan. Dat is een mechanisch werkend draagsysteem ter ondersteuning van de rug. De bouw moet het nog omarmen.
Tot zijn genoegen ziet directeur Boudewijn Wisse dat het ergonomische systeem een grote vlucht heeft genomen in de logistiek en de zorg. Met name in het buitenland, waar honderden tot duizenden skeletten zijn uitgeleverd. In Nederland is er volgens Wisse minder druk om te innoveren in arbo. Het gebruik van het exo-skelet loopt hier achter bij het buitenland.
In de bouw valt nog een wereld te winnen. Enkele bouwbedrijven hebben een oudere versie van het skelet uitgeprobeerd, maar daar bleef het meestal bij. “Ik kan er niet helemaal de vinger achter krijgen”, zegt Wisse, “maar de bouw geeft volgens mij meer prioriteit aan de investering in machines die het werk overnemen. Dan is er wat minder druk om te innoveren in betere arbeidsomstandigheden voor de mensen die er nog werken.”
Nog niet optimaal voor bouw
Het geveerde draagframe met beenpads ondersteunt de rug bij repeterende werkzaamheden, waarbij de gebruiker lang voorover gebogen moet staan. Dit soort werkhoudingen komt vaak voor in de logistiek, zorg, industrie, automotive en toch ook wel de bouw, hoewel de werkbewegingen daar gevarieerder zijn. “Een tegelzetter, dakdekker of een stratenmaker bijvoorbeeld staat langdurig voorovergebogen en moet regelmatig lasten tillen. Daarvoor is zo’n skelet geschikt. We hebben testen uitgevoerd met een heel groot bouwbedrijf. Hoewel ze het een fantastisch product vindt, heeft ze aanvullende eisen. Onze skeletten zijn nog niet geoptimaliseerd voor de bouw. Zo wil bouwpersoneel dat buiten werkt een water -en zandbestendig skelet. Wat dat betreft zijn we nog volop aan het doorontwikkelen voor de bouw.”
Elektronisch skelet is nog even weg
Een volledig elektronisch werkend skelet? Zover is Laevo nog niet. “Dat is heel complex. Tientallen universiteiten zijn bezig met de ontwikkeling van de aansturing en de software. Die moet kunnen voorspellen wanneer iemand welke beweging gaat maken. Bovendien zijn de aandrijfmotoren nu nog te groot en de batterijen te log. We willen geen monsterpak creëren. Een elektrisch exo-skelet komt er zeker aan, maar wanneer deze er komt, is onzeker.”
Kosten
Ook de kosten spelen een rol van betekenis waarom bouwbedrijven nog niet massaal het exo-skelet omarmen. Veel tegelzetters, stukadoors en platenmonteurs zijn zzp’ers of hebben een klein bedrijf. Een exemplaar kost tussen de 2000 à 3000 euro. Dat is een hoop geld voor een éénpitter of kleinbedrijf. Maar Wisse rekent voor dat een zieke werknemer nog meer financiële pijn veroorzaakt. “Een zieke werknemer kost 250 euro per dag. En als een machine stilstaat, ben je 150 euro per uur kwijt. Op de lange termijn zal een bedrijf met een hoog risico op uitval de meerwaarde van een exo-skelet ervaren.”
Nuttig bij beton boren
De VIS groep, gespecialiseerd in diamantboor- en zaagtechnieken bij renovatieprojecten, heeft het exoskelet aangeschaft voor haar personeel. De eerste testen zijn enthousiast ontvangen. “Bij het boren in de betonvloer merken de medewerkers dat het skelet de belasting op de onderrug opvangt. De gebruiker hoeft niet volledig kracht te zetten op de boor”, zegt directeur Dick van Veelen van het bedrijf uit Zuid-Holland.
De firma gaat het exo-skelet langdurig testen bij met name de boorwerkzaamheden. Daar zijn de positieve effecten het grootst. Bij het zagen is het skelet minder geschikt. Van Veelen legt uit: “Een diamantzaag die de vloer ingaat heeft de neiging om ‘weg te lopen’. Als je in zo’n situatie het skelet draagt, blokkeert het lichaam. Dat is niet goed voor je rug. Door het skelet onder diverse omstandigheden te testen, komen we erachter waar het skelet wel of geen effect sorteert. Als je bijvoorbeeld op de knieën werkt, vinden wij zo’n draagframe niet handig, maar in situaties waar de medewerker langdurig voorovergebogen staat is het exo-skelet erg nuttig.”
Acceptatie
Van Veelen is benieuwd naar de gezondheidseffecten op lange termijn en de acceptatie door het personeel. “We merken dat jongeren er meer open voor staan om het te gebruiken dan ouderen. Daarom communiceren we via diverse kanalen over de ervaringen met het exo-skelet, zodat het makkelijker geaccepteerd wordt.”
De directeur van de VIS groep kijkt uit naar een draagskelet voor het bovenlichaam; daar zou het personeel van zijn bedrijf veel baat bij hebben. “Ik weet dat Laevo hiermee bezig is; we gaan meedraaien in de testfase.”
Modulair
Het exo-skelet heeft sinds het ontstaan in 2015 een flinke ontwikkeling doorgemaakt. Zo is het draagframe verstelbaar, zodat het ‘pak’ kan wisselen van maat en dus gebruiker. Dat is een uitkomst voor ploegendiensten. Daarnaast is het skelet modulair gemaakt: de buizen tussen de heupen en borst kunnen groter of kleiner worden gemaakt van een XL tot een S. Er bestond ook behoefte aan een aan- en uitknop. “Gebruikers die niet constant voorovergebogen staan vinden het prettig als ze het apparaat kunnen uitzetten”, licht Boudewijn Wisse toe.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Bouwspecial Werkkleding en Veiligheid 2018.
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.