We hebben in Nederland nog nooit zo’n hete zomer achter de rug. De bouwvakker pufte, kreunde en kreeg het bij tijd en wijle Spaans benauwd. Er is echter een simpele oplossing om lijf en leden koel te houden: het koelvest.
In buitenlandse streken waar een subtropisch klimaat heerst zijn koelvesten een vertrouwder beeld in de industrie, bouw en wegverkeer. De vesten van leverancier Inuteq uit Deventer gingen in 2018 als de spreekwoordelijke ‘warme’ broodjes over de toonbank. “De verkoop is naar schatting gemiddeld met 30 procent gestegen”, zegt salesmanager Rein Bokslag. “We hebben vier verschillende type koelvesten en over de gehele breedte hebben we een topjaar gehad.” Ook de TechNiche koelvesten die Wiltec levert werden in grotere getale verkocht dan voorgaande jaren. “De vraag moest deze zomer op gang komen, maar na enkele weken hitte werd de behoefte aan een koelvest groter”, zegt productmanager Ruud Boyon van Wiltec.
Koelvesten op accupower
Voor Makita begint het verkoopavontuur van de koelvesten pas. Onlangs lanceerde het bedrijf een koelvest op basis van accupower. Het zogeheten Fan Vest ventileert een actieve luchtstroom die op gang wordt geblazen door twee ventilatoren die in de zijpanden van het vest zijn genaaid. De slechts 10 mm dikke ventilatoren worden gevoed door een accu van 10,8V, 14,4V of 18V die in de binnenzak van het vest zit. De accu-technologie van het koelvest is verklaarbaar: “Makita heeft circa 1 miljoen accu’s verkocht voor haar gereedschap. De accu’s zijn uitwisselbaar met het vest. Dat is nuttig voor ons en voor de gebruiker”, vertelt commercieel directeur Ad Huizenga.
Wat Huizenga betreft is de tijd voorbij dat de bouwvakker in zijn blote bast in de volle zon aan het werk is. Met de hetere zomers voor de boeg vindt hij dat onverantwoord. “Er is wat dat betreft een cultuuromslag nodig bij de Nederlandse bouwvakker en de werkgever. Je kunt als bedrijf je personeel niet onnodig blootstellen aan risico’s op bijvoorbeeld huidkanker. In Japan verkoopt Makita al jarenlang koelvesten voor personeel die werkzaam zijn in de bouw en industrie. Dat loopt daar heel goed. Nu gaan we kijken of er ook in Nederland een markt voor is.”
Warmtevesten in de winter
Ook onder koude omstandigheden zit de bouwvakker er warmpjes bij. Makita’s vesten zijn voorzien van carbon matten die het lichaam over de schouder en op de rug verwarmen. Aan deze matjes zijn kabels bevestigd die aan de onderkant van het vest worden gekoppeld met een adapter op accu. Volgens Makita verwarmt een vest op 4.0 Ah accu vier uur tot maximaal tien graden boven de omgevingstemperatuur. De softshell-vesten van TechNiche functioneren op oplaadbare Li-Ion batterijen die geconnect zijn met een 12V converter. Een andere verwarmingstechniek werkt op basis van luchtverwarming via Heatpax die opgelost zijn in een verbinding van ijzer, carbon, cellulose, vermiculite, water en zout. Inuteq doet niets met warmtevesten, omdat ze zich wil focussen op koelvesten.
Hittestress onderschat probleem
In Nederland moet de bouwsector nog aan het idee van een koelvest wennen. Volgens Rein Bokslag van Inuteq is 90 procent van haar klanten in de bouwnijverheid werkzaam in het Midden-Oosten. “In Nederland is tot dusver de behoefte niet zo groot vanwege de gematigde zomers. Bovendien vindt men het fröbelen met zo’n vest al snel teveel gedoe. Echter, met de hetere zomers op komst moet je gezond en veilig kunnen werken”, aldus Bokslag. Hittestress is volgens hem nog een onderschat probleem in Nederland. Volgens Boyon moet er een mentaliteitsverandering plaatsvinden in de bouw. “Bouwvakkers in Nederland klagen niet zo snel onder extreme omstandigheden, maar de gevolgen van oververhitting van het lichaam kunnen ernstig uitpakken. Daarom focust Wiltec zich steeds meer op gezonde en veilige werkomstandigheden.”
Urenlange verkoeling
De koelvesten van Inuteq zijn verdeeld in vier verschillende typen. De werking is bij drie vesten gebaseerd op verdamping van water, waardoor het lichaam afkoelt. Het vierde type vest herbergt speciaal ontworpen zakjes (pac’s) die Phase Changing Materials bevatten. Deze vaste zoutoplossing smelt door warmte op te nemen vanuit de omgeving en koelt daarom het lichaam. De 15 bij 30 cm pac’s worden in mesh-compartimenten van het vest gestopt en houden het lichaam consistent koel op een gewenste temperatuur van 15, 21 of 29 graden, afhankelijk van de omgevingstemperatuur.
Het zogeheten H20-vest wordt gevuld met water en aan de buitenkant natgemaakt. Na het uitknijpen kan het vest worden aangetrokken. Het lichaam blijft tussen de twee en acht uur koel tot een maximum van 15 graden onder de normale lichaamstemperatuur.
Het drijfvest wordt aan de binnenkant gevuld met water. Via gaatjes in het vest verdampt het water en koelt het lichaam af. Dit afkoelingsproces gaat het traagst van alle type vesten. De hybride vesten gebruiken zowel verdampingstechnologie als PCM-technologie.
Testen
Volgens Bokslag heeft bouwpersoneel dat buiten werkt een voorkeur voor H20-vesten, terwijl bijvoorbeeld de lasser liever een PCM-vest aantrekt. Hij legt uit: “Voor het H20-vest heb je luchtstroom nodig en die werkt optimaal op de steiger in zon en wind. Lassers hebben geen behoefte aan luchtstroom. De PCM-techniek werkt in alle extreme omstandigheden.”
De koelvesten van TechNiche zijn ook gebaseerd op waterverdamping en de Phase Changing Materials via pac’s. Het buitenmateriaal is gemaakt van een soort ademend nylonvezel en Coolmesh, terwijl de binnenkant bestaat uit waterafstotend materiaal. Wanneer het vest voor het dragen ondergedompeld wordt in water, blijft de binnenkant gegarandeerd droog. Dankzij de verdamping van het water blijft het lichaam gedurende vijf tot tien uur koel. Wiltec laat potentiële afnemers de vesten testen om de aanvankelijke scepsis weg te nemen.
“In eerste instantie geloven mensen niet dat zo’n vest urenlang het lichaam koel houdt, maar na een dag testen denken ze daar anders over”, weet Boyon uit ervaring. “We moeten al vroeg in het voorjaar de bewustwording creëren, zodat bedrijven tijdig maatregelen kunnen treffen. Want meestal denkt men pas aan koelvesten als het buiten al 35 graden is…”
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Bouwspecial Werkkleding en Veiligheid 2018.
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.