Strijd tegen onbewuste onbekwaamheid
Aannemers roepen maar al te vaak dat ze goed en deugdelijk bouwen, terwijl ze de daadwerkelijk geleverde prestatie niet eens weten. Dat kán en moet anders, zegt Willem Koppen. In de eerste plaats om bewoners niet op te zadelen met een ongezonde woning.
Hij is al jaren ‘overal actief’ en komt daarbij ook over de vloer bij timmerfabrieken, bij aannemers en bij opdrachtgevers. Zijn ervaring: vrijwel niemand bouwt écht goed en deugdelijk. Willem Koppen van Koppen VastGoed in Heerhugowaard, in hart en nieren een pragmatische bouwvakker, is op missie om dat te veranderen. Zijn onafhankelijk bouwkundig expertisebureau geeft praktijktrainingen (al dan niet gesubsidieerd), begeleidt bouwprojecten, wordt gevraagd als schadedeskundige bij arbitragezaken en beheert de database BIOM.nl: een verzameling van ruim 1000 projectneutrale foto’s van aangetroffen uitvoeringsfouten, plus mogelijke gevolgen en oplossingen. Allemaal ter lering van de bouw.
Ook is hij de bedenker van de Icoonwoning, een energieleverende meet- en demonstratiewoning in Heerhugowaard, die tevens dienst doet als kantoor van Koppen VastGoed.
Koppen is bovendien een van de grondleggers van BouwTransparant, een methodiek om bouwende partijen verder te helpen om bouwprestaties te verbeteren en die prestaties ook aan te tonen op het gebied van gezondheid, comfort, energie en onderhoud. Dat is hard nodig, want in veel gevallen haalt een woning niet eens de basiseis uit het Bouwbesluit of de waarden uit de epc, blijkt uit veel onderzoeken. Een 2.0-versie van die methodiek is inmiddels verschenen en het Energielabel Nieuwbouw komt eraan. Wat Koppen betreft slechts het begin. “Doe de basisprestatie eerst maar eens goed, zeg ik dan tegen aannemers. Bovendien had je dit al voor elkaar moeten hebben. Sterker: je had dit als aannemer al moeten willen weten en hierop moeten aansturen.”
Aannemers denken vaak dat ze het wel goed doen?
“Dat blijkt, maar met welke arrogantie? Ik was vroeger net zo: als werknemer van een gerespecteerde ontwikkelende aannemer in Alkmaar realiseerden wij negen jaar geleden een woning die op papier energieneutraal was. Voor onze inspanningen ontvingen wij zelfs de Duurzaamheidprijs. Ik was er toen echt oprecht van overtuigd dat wij de beste waren en dat we een goede woning hadden ontwikkeld en gebouwd. Totdat ik de woning op de werkelijke prestaties liet meten: het kon véél beter en op een aantal punten was het zelfs ronduit slecht. Ik kwam er achter dat ook ik met de beste intentie onbewust onbekwaam was. Dat geldt nog steeds voor bijna elk bouwbedrijf en vele timmerfabrikanten. We hebben bijvoorbeeld cellenband, tapes en folies nodig om goed te kunnen bouwen, maar als ik de verschillende soorten bij praktijkmensen op tafel leg, kiest vrijwel niemand de goede. We weten het gewoon niet, met als gevolg dat de onderdelen er doorgaans wel zijn, maar niet werken.”
U pleit in eerste instantie voor gezond bouwen.
“Naast de Trias Energetica hanteer ik de Trias Pecunia – de goedkoopste maatregel eerst – en de Trias Urgentia: energiebesparing mag nooit ten koste gaan van onze gezondheid. Als je daarop niet stuurt, gebeurt dat wel voor je er erg in hebt. En als je daar achteraf op wordt gewezen, dan sta je met de mond vol tanden. Voorbeelden genoeg. En al zou de prestatie van het Bouwbesluit worden gehaald, dan nog betekent dat niet meer dan dat er een bouwwerk is gerealiseerd volgens ‘aanvaardbare risico’s binnen economische randvoorwaarden’, zoals de definitie ervan luidt. De absolute ondergrens dus. Maar wat is nu de definitie van een gezonde woning?”
Ik zou het niet weten.
“Die is er ook niet. Het meest wezenlijke bestaat nog niet. Maar met welke arrogantie durf je überhaupt te bouwen als je niet gezondheid op de eerste plaats zet. Daar gaat het toch om? Het is weer die onbewuste onbekwaamheid. Er zijn 38 agentia in een woning die impact hebben op iemands gezondheid en van de eerste 9 kun je doodgaan. Welke aannemer kent deze en kan garanderen dat die niet voorkomen in zijn werk? Agentia zijn ziekmakende stoffen, gassen en/of omstandigheden. Een meest voorkomend dodelijk voorbeeld is radon: dat zit onder meer in beton en komt uit de bodem van de aarde omhoog. In een oude en dus lekke woning vindt dat zijn weg naar buiten wel en is er niet zo veel aan de hand. Maar renoveer je nu muren en daken van een huis maar de vloer niet, dan kan radon niet meer weg uit een woning en blijft het hangen. Energiebesparing heeft dus een grens. Het stopt als het ten koste gaat van de gezondheid van de bewoners. Overigens is het simpel op te lossen als er met lichte overdruk gegarandeerd te allen tijde wordt geventileerd. Dat kan dus niet met natuurlijke ventilatie en een MV-boxje. Dat is echt afgelopen.”
Nog even over meten bij oplevering: dat zien we toch steeds meer?
“Het begint eindelijk te komen. En er wordt steeds meer bekend over effecten van slecht luchtdicht bouwen en isoleren. TNO heeft recent onderzoek gedaan naar het effect van een gat in de isolatie. Een bevestigingspunt voor bijvoorbeeld een steiger, dat daarna slecht met isolatie is opgevuld, blijkt een grote daling te veroorzaken van de Rc-waarde van je gevel. Je wilt overigens ook niet weten wat slechte luchtdichting voor gevolgen heeft voor het energiegebruik van een woning en daarmee de energierekening van een toekomstige bewoner. Dat kan om honderden euro’s per jaar gaan. Wat ben je dan voor een aannemer wanneer je dat niet goed uitvoert?”
Dit interview staat in het decembernummer van Aannemer uit 2013.
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.