Voor De Geus Bouw was de bouw van het nieuwe kantoor van verzekeringsmaatschappij NH1816 uitdagend. De aannemer onderkende de puzzels in planning en techniek tijdig en loste ze op. “Dit zijn de projecten waar je serieus over moet nadenken.”
Of het project anders aangevlogen had kunnen worden? “Zet ons in een bouwteam en we helpen met denken”, antwoordt Brenden Scheltema, projectleider bij de middelgrote aannemer uit Broek op Langedijk. “Sla je die stap over, dan liggen er bestek en tekeningen. Wat de opdrachtgever dan onbedoeld weleens koopt, is strijd. Want een bestek vraagt ons niet om verder te kijken dan onze neus lang is, omdat daarin het aanbestedingsrisico zit dat je jezelf uit de markt prijst. Daarin heeft de opdrachtgever zich hier vooraf door bouwkundigen laten adviseren. Dit ontwerp, en de hele context van het project, vraagt om een partij die vooraf op de trein mee springt en daarin ook zijn input geeft.”
Nieuw kantoor NH1816
Verzekeringsmaatschappij NH1816 heeft een nieuw kantoor laten bouwen in thuishaven Oudkarspel, net boven Alkmaar. Een tweelaags kantoor van 8000 vierkante meter naar ontwerp van Piet Boon, met plek voor 400 mensen personeel. Voor De Geus Bouw zit het aan “de bovenkant van onze capaciteit op projectniveau”, zegt Scheltema.
Bijzonder om te bouwen is het zeker: “Het ontwerp is bijzonder, de plek is bijzonder en het materiaalgebruik is bijzonder omdat het high-end is.”
De stijl van Piet Boon is in de basis rustig en strak, met natuurlijke elementen. “Er zit weinig variatie in materiaalkeuze”, zegt Scheltema. “Het hele kantoor, van directievleugel tot magazijn, ziet er in de basis hetzelfde uit. Dezelfde vloerafwerking, wandafwerking, lambriseringen en gietvloeren. Overal stalen kozijnen. Dezelfde hoge plint in alle ruimtes. De lijn is van A tot Z doorgetrokken.”
Als aannemer heeft De Geus Bouw al een decennialange relatie met ‘de Noord-Hollandse’. “De laatste grote verbouwing was 27 jaar terug.”
Eikenhouten spantconstructie
Meest in het oog springend in het kantoor is de constructie van eikenhouten vakwerkspanten die naar buiten lijkt door te lopen (dat is schijn). Al met al zit er 400 kubieke meter hout in. Volgens Valentijn Oude Hengel van leverancier H. Oude Hengel GmbH is er in Nederland lang geen project geweest waarin zó veel eikenhout is verwerkt.
Flinke balken ook, van 8 à 9 tot zelfs 13 meter van 30 x 40 cm, afkomstig uit Franse bossen. “Het uitzoeken van de spanten is een hele uitdaging geweest. Er zitten her en der stalen platen in van 4 à 5 meter om een bepaalde overspanning te kunnen halen. Op gebied van houtbouw is hier het uiterste uitgezocht en toegepast.”
Het überhaupt kunnen leveren van zo veel eikenhout was ook spannend voor Oude Hengel, mede door concurrentie van een bijzonder ander project: de herbouw van de Notre Dame in Parijs had voorrang. “In Frankrijk werkt het zo: de overheid heeft prioriteit. Dan kan een boom op je zaaglijst staan, maar je krijgt ‘m niet.”
Technische puzzel: de dakopbouw
Een technische puzzel die het bouwteam had te leggen, was de dakopbouw, en dan met name de waterdichtheid ervan. De dakhelling van 20 graden in combinatie met de keuze voor leien, maakt dat daaronder een waterdichte laag nodig was.
De dakplaten (Kingspan Quadcore, PIR) zijn overspannen van spant naar spant, waardoor de naden tussen de dakplaten horizontaal in plaats van verticaal lopen. Om dat te ondervangen ligt er een stalen golfplaat overheen van nok naar goot. In de nok zit een aanlijnsysteem van Flesst om veilig onderhoud te kunnen plegen. Met onder meer zelfklevend epdm zijn details waterdicht ingeplakt. Voor de sier zit er nog een loodaansluiting op de leien. “Voor het beeld; je hebt anders een rare kier”, zegt Brenden Scheltema. “Functioneel hoefde dat niet.”
Voor het vastmaken van de panlatten zocht het team naar nagels. “Schroeven had gekund, maar met de wetenschap dat er 50 kilometer panlat op het dak ligt, was dat best wel een werk. We hebben gezocht in de spijkerindustrie naar spijkers met voldoende uittrekwaarde. Na veel zoeken zijn we beland bij een leverancier van geribbelde spijkers. Van grof naar fijn zitten er veel niet-standaard dingen in dit dak. Ik kom uit de tijd van de Jellema, maar dit staat er allemaal niet in.”
Opvallende materiaalkeuzes voor kantoor NH1816
Uiteindelijk kreeg hij het benodigde hout binnen de gestelde tijd bij elkaar. Eén medewerker is een halfjaar – dag in, dag uit – met de CNC-machine aan het werk geweest om de spanten te realiseren. “Zoiets als dit maken wij nooit meer”, zegt Valentijn Oude Hengel. “Het is een prestigeproject.” Meer opvallende materiaalkeuzes: de bakstenen, afkomstig van de Deense fabriek Petersen, de betonnen plafondelementen in de kantoren en de leien op het dak. “Een Duits product”, zegt Scheltema. “Keramische producten zijn soortement van poreus. Vanwege de flauwe dakhelling hier, blijft water langer staan op het dak dan bij een normale 45-gradenhoek. Dit was de enige fabriek wiens leien daar tegenkunnen zonder vriesgevaar.”
Het ontwerp van Piet Boon is door Koppes Bouwkunde uitgewerkt. “In die fase zijn wij aangehaakt”, zegt Scheltema. “Vervolgens hebben we de uitwerking gedaan naar het niveau bouwbaar met een aantal key-spelers, waaronder Oude Hengel en Reno Projecten als adviseur voor de hellend-dakconstructie. Daarom is dit een bouwteam geweest.”
Het vereiste afwerkingsniveau is hoog. “Kijk naar dat eiken”, zegt Scheltema. “Dat zit er driekwart jaar in en is in die tijd behoorlijk aan het drogen. Daar hebben we op geanticipeerd door bij de aansluitingen overal een stucstopprofieltje erin te monteren, zodat je de scheurvorming vóór bent. Je creëert van tevoren je naden. Dat maakt dat het er nu nog strak uitziet. Als je daar niet over nadenkt, je gewoon traditioneel werkt en tegen dat eiken aan gipst, dan wordt het een scheurenpaleis.”
Op te lossen puzzels
Grotere puzzels waren er ook. Hoe om te gaan met het eikenhout dat gaat uitlogen? “De tijdspanne tussen de montage van de spanten en het waterdicht afwerken aan de bovenkant daarvan was dusdanig dat we wisten: we krijgen regen, dus we krijgen ook het uitlogen van het eiken. Dat zou leiden tot bruine vlekken op de bakstenen.”
Oplossing: de prefab perrondelen rondom het gebouw zijn ná de dakconstructie gemonteerd. Ook het opmetselen van de buitenmuren gebeurde daarna. “Arbotechnisch zou je er liever voor kiezen om dat eerst te doen, omdat je onder dat schuine dakoverstek staat en je moet bukken. Omwille van de esthetische eindwaarde stuur je in die volgorde.”
Het hijsen van de spanten, ook zoiets. Daarvoor was een hijsevenaar van 20 meter nodig. “Dan heb je al zeven ton in je kraan hangen”, zegt Scheltema. “De grootste spanten waren acht à negen ton. Als je daaraan voorbijgaat, krijg je hem voor je neus. Want als Oude Hengel komt aanrijden met een spant van 18 meter lang en je gaat dán nog eens bedenken hoe dat moet, ben je te laat. En als je niet weet hoe je een vakwerk moet hijsen, dan gaat het stuk, dan breekt het.”
Twee ervaren uitvoerders hebben het werk op de bouw geleid. “Buiten feit dat het financieel groot werk is, vraagt het de doortastendheid en het inzicht om tijdig je puzzeltjes te onderkennen.”
Dat puzzelen, dat maakt het project leuk. “Als bouwer met een behoorlijke database aan ervaring zoek je je uitdagingen. Dan zijn dit echt de projecten waar je serieus over moet nadenken. Voor een gemiddelde rijtjeswoning, bungalow of vakantiepark kan ik in een zeer kort tijdsbestek de planningspuzzel neerleggen. Dan ga je een paar maanden stapelen, afwerken en opleveren. Hier word je als techneut blij van. En ja, we hebben moeilijke puzzels gehad, maar we hebben ze tijdig onderkend en zijn niet gestruikeld.”
‘Allegaartje’ van bouwmethoden
Het gebouw heeft een hybride structuur, of is zogezegd een ‘allegaartje’ van bouwmethoden. Er is een waterdichte kelderbak gestort als installatiekelder. Op de kelderbak staat – naast her en der wat betonwanden voor de stabiliteit – een betonnen kolommenstructuur. Daarop is de eikenhouten spantenstructuur gemonteerd.
Op een aantal plekken in het gebouw zijn verdiepingsvloeren geplaatst, op stalen hoed- en petliggers. Binnenwanden zijn van metal stud. De buitengevels zijn houtskeletbouw. Zoals gezegd: de vakwerkspanten lopen voor het oog door naar buiten, maar dat is schijn. “Dat zouden koudebruggen worden”, zegt Valentijn Oude Hengel. “Plus: het gaat werken en dan wapperen binnen in het kantoor je haren heen en weer door de tocht. De overstekken – iedereen op dit project noemt ze vlaggetjes – zijn tegen de gevel bevestigd.”
De bouw van het kantoor is in het voorjaar van 2022 begonnen; de oplevering was in april 2024. “We hebben hier een prima relatie met de opdrachtgever”, concludeert Scheltema. “Dat is ook de kracht van ons bedrijf. We gaan voor het beste eindresultaat. Die stenen en spanten moet iedereen kopen, dus het gaat erom: hoe sta je in de wedstrijd met je leveranciers en onderaannemers, maar ook met je opdrachtgever en architect. Honoreer je zijn beeld, of probeer je dat onderuit te gummen voor je eigen gewin. Keuzes daarin maken, zorgen ervoor dat wij na 50 jaar nog immer bij de Noord-Hollandse komen.”
Installatie
De installaties van het gebouw bevinden zich in de kelder. De luchtkanalen en hoofdstroomtracés lopen onder de vloer. Verse lucht bereikt de ruimtes via vloerroosters.
Het idee is dat het gebouw wordt verwarmd en gekoeld middels een bodemwarmtepomp met vloerverwarming als afgiftesysteem. Door netcongestie is de beoogde aansluiting vooralsnog niet eerder beschikbaar dan 2028. Als tijdelijke oplossing is er een hybride installatie. Er staat een accupakket voor de deur met een kleinere aansluiting (vanwege het beschikbaar komen van vermogen van het leeggekomen kantoorpand).
Die accu’s worden ’s nachts geladen met stroom van het net; die stroom wordt overdag gebruikt. Voor aanvullende warmteopwekking hangen er nog een paar gasgestookte cv-ketels. “Er lag nog een bestaande gasaansluiting van de gesloopte opstallen. Net voordat die verwijderd zou worden, is dat stopgezet en is de gasaansluiting opnieuw ingevoerd als bestaande aansluiting.”
Dit artikel is eerder verschenen in Aannemer 3 – 2024.
- Nog meer interessante projecten:
- Nieuw lab van RIBO is praktijkvoorbeeld van duurzame houtbouw met hergebruikte materialen
- BURGY Bouwbedrijf restaureert 17e-eeuws grachtenpand met aanvaardbare scheefstand
- Passief en biobased: kleine details hebben invloed
- Woningen verduurzamen zonder vertragingen met verrijdbaar zeilregeldak
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.