Opdrachtgever, pak je rol

De Onderzoeksraad voor de Veiligheid heeft een aantal interessante conclusies getrokken naar aanleiding van het ongeval met de parkeergarage in Eindhoven. Een daarvan is dat er een veiligheidsregisseur zou moeten komen. Iemand die kan beoordelen hoe veiligheid in alle fasen van een bouwwerk is geborgd. Een procesverantwoordelijke van initiatief tot realisatie. Er is discussie over de manier waarop die rol moet worden ingevuld. Ik zou zeggen: opdrachtgever, pak je rol. Als aannemers kunnen wij helpen en ondersteunen, maar wij zien niet de ontwerpfase. Daarom ligt hier vooral een taak voor de opdrachtgever. 

Want waar gaat het nou mis? Dat heeft de Onderzoeksraad ook geconstateerd. Er zijn veiligheidsrisico’s. Signalen dat iets op de bouwplaats niet in orde is, worden niet of onvoldoende doorgegeven. Ze moeten verzameld en geregistreerd worden en er moet veel meer professionele tegenspraak zijn.

Veiligheid moet, kortom, vanaf het begin in beeld worden gebracht. Als een architect begint te tekenen moet hij op zijn bureau al een V&G-ontwerpplan hebben liggen. Zodat hij tijdens het ontwerpen al de vraag kan stellen of iets ook wel kán. Of het wel bouwbaar is. Maar dit gebeurt niet altijd: de architect ervaart dat als belemmering in zijn creatieve ontwerp en dat vindt hij lastig.

Toch is het wel een taak van de architect en een verantwoordelijkheid van opdrachtgever dat er een (goed) V&G-ontwerpplan ligt als het gebouw ontworpen is en naar de aanbestedingsfase gaat. De constructeur moet hier ook input voor kunnen geven. Als een constructief ontwerp bij ons komt zonder aandachtspunten, heb ik er als aannemer wel een gevoel bij – “hier of daar wordt het even spannend” – maar de constructeur moet die knelpunten echt aangeven.

Uiteindelijk komt het dan bij ons aannemers op tafel. Als aannemers worden we vaak nog afgerekend op de kosten, ziet ook de Onderzoeksraad. Maar veiligheid mag nooit een onderdeel in de concurrentie zijn. Veiligheid moet voor iedereen gelijk en geborgd zijn.  In de uitvoering ben je dan vooral bezig met optimaliseren. Op veiligheid mag niet bezuinigd worden. 

Ik heb onlangs mijn calculator gevraagd hoe vaak hij een V&G-ontwerpplan heeft gezien in de 20 jaar dat hij bij ons werkt: drie keer. Des te vaker worden we gevraagd ná opdracht of we ook een V&G-ontwerpplan kunnen maken. Bij de Taskforce krijg ik van meer kanten gelijke signalen. Als bouwers zouden we moeten zeggen: als we een aanvraag krijgen zonder V&G-plan, dan sturen we het retour afzender. Daarin zouden wij als bouwers tegenspraak kunnen organiseren.

Het begint bij de opdrachtgever. De overheid stelt voor dit te regelen in de UAV. Maar dat is niet de manier. Bouwend Nederland heeft ook laten weten dat we dat geen goed idee vinden omdat de UAV een privaatrechtelijke regeling is. En dus niet bindend voor opdrachtgevers. Nu zullen professionele opdrachtgevers hun rol wel pakken, maar we moeten niet denken vanuit professionele opdrachtgevers, maar vanuit een schoolbestuur, vanuit een kleine ontwikkelaar en de eenmalige opdrachtgever. Een veiligheidsregisseur bij wet regelen, is dus een goed idee.

Dit alles laat onverlet dat aannemers een grote eigen verantwoordelijkheid hebben in de veiligheid op de bouwplaats. We moeten dus vooral samen werken aan meer veiligheid. En dat begint al op de ontwerptafel.

Peter Koenders is directeur van Koenders Totaalbouw en voorzitter van de Taskforce Veiligheid & Arbeidsomstandigheden van Bouwend Nederland. De ambitie: nul doden in de bouw.