Bouwschade | Blaasvorming in vloerafwerking

Tegenwoordig wordt anders en sneller gebouwd. De druk op de woningmarkt is groot, zodat de net gebouwde woning ook snel door de huurder of koper wordt betrokken. En om lekker te kunnen wonen wordt het huis natuurlijk ook snel ingericht, waarbij vaak wordt gekozen voor relatief dampdichte vloerafwerkingen zoals pvc, linoleum of kunstharsgebonden gietvloeren. Een verkeerde materialencombinatie kan echter problemen geven, zoals in dit geval blazen in de vloerafwerking.

Veelgebruikte bouwmaterialen voor vloeren zijn nog van de ‘oude stempel’, ontwikkelingen en innovaties daargelaten. Een betonnen systeemvloer wordt in de kern nog altijd op eenzelfde wijze geproduceerd en geplaatst in de bouw. Nu met wat meer isolatie dan vroeger. Dekvloeren worden bij een natte bouw nog met een bindmiddel van cement of calciumsulfaat aangemaakt, waarbij water aan het mengsel wordt toegevoegd.

De bouwsnelheid en de natte bouw kunnen problemen opleveren bij de verdere afwerking van de woning, bijvoorbeeld als de toegepaste materialen niet op elkaar zijn afgestemd. Of beter, als effecten die daardoor kunnen ontstaan, niet worden onderkend en er niet is geleerd van fouten in het verleden. TechnoConsult is hier onlangs in twee gevallen weer mee geconfronteerd.

Schade in vloerafwerking

Bij een nieuwbouwwoning was een geïsoleerde systeemvloer aangebracht. Daarop werd een cementgebonden dekvloer aangebracht met vloerverwarming. De bewoners kozen voor linoleum als vloerafwerking. Een bedrijf egaliseerde de dekvloer en bracht de genoemde vloerafwerking vervolgens aan. Na relatief korte tijd, in het stookseizoen, begonnen blazen te ontstaan in de vloerafwerking en kwam deze los van de ondergrond.

In een ander geval was sprake van een massieve, ter plaatse gestorte betonvloer op isolatie met daarop een cementgebonden dekvloer. Vervolgens werd ook deze weer geëgaliseerd, waarna een kunstharsgebonden gietvloer werd aangebracht. Ook hier ontstonden na enige tijd blazen.

TechnoConsult is  in beide gevallen gevraagd om onderzoek te doen. Bij deze twee schadegevallen in de vloerafwerking bleek eenzelfde oorzaak aan te wijzen.

Egaliseren betekent niet volledig vlak maken van de vloer

TechnoConsult merkt in de praktijk dat een particulier het woord egaliseren vaak interpreteert als het volledig vlak maken van de vloer. Dat is beslist niet het geval. Uiteraard maakt een egalisatielaag de vloer wat vlakker, maar een onvlakke dekvloer wordt er zeker niet vlak van. Egaliseren heeft dan ook vooral als doel het verkrijgen van minder textuur en een meer gebonden en gesloten oppervlak. Dit omdat een los steentje uit een cementgebonden dekvloer of een ruwe plek zich onherroepelijk aftekent in bepaalde vloerafwerkingen.

Al snel bleek dat de aangebrachte egalisatie in beide gevallen bestond uit een gipsgebonden materiaal. Dat was aangebracht op de dekvloer zonder bijvoorbeeld eerst een vochtscherm aan te brengen. Gewoon omdat de dekvloer voldoende droog was ten tijde van het aanbrengen van de vloerafwerking. En juist daar gaat het mis. Een dunne laag gips op een licht vochtige cementdekvloer leidt tot de vorming van een sterk expansief zout (ettringiet). Deze drukt de egalisatie los en laat daarmee een blaas ontstaan. Een ander beeld dus dan dat van met vocht gevulde blaasjes ter grootte van maximaal een euromunt. Vergeten wordt dat wat droog is, niet droog hoeft te blijven in de eindfase.

Op een relatief poreuze ruwe cementgebonden dekvloer is een dampdichte laag niet of zeer moeilijk te realiseren.

Verhoogd evenwichtsvochtgehalte

Beton wordt aangemaakt met relatief meer water dan nodig is voor de verharding. Dit vocht zal via verdampen moeten ontwijken, zodanig dat het vochtgehalte in evenwicht raakt met zijn omgeving. Bij vloerverwarming zijn in bepaalde perioden van het jaar de temperatuur en dampdruk in het beton hoger dan in de binnenruimte, zodat damp die kant op gaat stromen. Damp uit het beton zorgt daarbij voor een hoger vochtgehalte in de dekvloer. Als dan zonder aanvullende maatregelen materialen zijn toegepast die elkaar niet verdragen, heeft dit schade tot gevolg. In dit geval het blazen c.q. loskomen van de vloerafwerking.

Ter illustratie: als een 0,2 meter dikke betonvloer nog 1 procent vocht gaat verliezen, wat niet ongebruikelijk is, betekent dit circa 5 liter water dat moet ontwijken. Dit water levert bij een dekvloer van 5 cm dik een vochtpercentage op van 5 procent, naast het vocht dat nog aanwezig is. Nadrukkelijk is dit een grove benadering van de werkelijkheid. Het gaat vooral om het verhoogde evenwichtsvochtgehalte dat de dekvloer aanneemt. Een verhoging die bij een onjuiste combinatie van materialen, in dit geval gips en cement, al tot problemen leidt.

Vochtscherm toepassen

Wees dus voorzichtig met het toepassen van een gipsgebonden egalisatie direct op een cementgebonden dekvloer. Zeker in nieuwbouw en bij vloeren met vloerverwarming.

Eigenlijk is een dergelijke toepassing heel ongewenst, maar het zou in theorie kunnen mits een goed vochtscherm wordt toegepast. Probleem is alleen dat op een relatief poreuze, ruwe cementgebonden dekvloer een goede dampdichte laag niet of zeer moeilijk is te realiseren. Feitelijk zou deze dampdichte laag namelijk dampdichter moeten zijn dan de pvc-vloer of 1 tot 3 mm dikke kunstharsgebonden gietvloer. Waar bij folies nog wel een dampremmende werking wordt opgegeven, heeft TechnoConsult deze mate van dampremming bij een ‘vochtscherm’ nog niet gedeclareerd gezien. En dan nog, deze laag wordt in het werk aangebracht dus een labtest zegt niet alles.

Materialen die elkaar verdragen, ook bij een wat hoger vochtgehalte zijn dan ook altijd te prefereren. In beide gevallen had dit veel leed kunnen voorkomen.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Aannemer 3 – 2024.

• Lees ook deze artikelen over bouwschade:
• Na-isoleren van spouwmuren vraagt om een kritische blik
• Waterschade door gebrekkige kozijnaansluiting
• Aders en scheuren in kunstharsgebonden gietvloer