Slimme tools voor tegelzetters

Tegelzetters doen zwaar fysiek werk. Niet alleen werken ze veel en lang op de knieën, ze moeten ook vaak pakketten tegels verplaatsen en hebben te maken met repeterende handelingen. En dan worden de tegels ook nog eens steeds groter. Reden voor de Bovatin (Bond van aannemers in tegelwerken in Nederland) om samen met de TU Delft en Volandis (kenniscentrum voor duurzame inzetbaarheid in de bouw) na te denken over slimme, innovatieve hulpmiddelen.

Design in de praktijk

Tijdens de online Deskundigendag Gezond en Veilig werken op 18 november werden 15 slimme oplossingen, bedacht door TU Delft-studenten, gepresenteerd. Margo Caspers van Volandis: “Tegelzetters hebben een zwaar beroep. Ze tillen niet alleen veel maar werken ook vaak op onhandige plekken in onhandige houdingen. Toen de TU Delft vroeg ons om een praktijksituatie aan te dragen voor een designopdracht, dachten wij meteen hier aan.” Gerard Reus van de Bovatin vult aan: “Wij waren als organisatie heel blij dat we dit project konden doen. Vijftien buitenstaanders uit de hele wereld die naar het vak kijken, dat is leuk. Om ze een goed beeld te geven heb ik ze eerst op een vrijdagmiddag laten slepen met tegels van 60 bij 60 centimeter.” Met een lach: “Daarna konden ze het hele weekend uitrusten.”

1.750 kg per dag sjouwen

Reus haalt tijdens de online presentatie enkele cijfers over het werk als tegelzetter aan: er wordt vaak wel 2 tot 3 uur per dag op de knieën gewerkt, met soms verouderde kniebeschermers. Er wordt gesjouwd met pakketten van 20 tot 25 kilogram, wat in totaal neerkomt op wel 1.750 kilogram per dag. De tegels worden steeds groter en mede daardoor is de tegelzetter tegenwoordig steeds vaker een tegelsteller. Conclusie volgens Reus: het is moeilijk om als tegelzetter gezond je pensioen te halen. Daarom was de designopdracht ‘tools voor tiles’ zeer welkom, aldus Reus. De vijftien inzendingen werden vervolgend beoordeeld op drie criteria:

1. Het hulpmiddel moet eenvoudig te produceren zijn en een beperkte investering zijn voor de tegelzetter.  
2. Er moet zo min mogelijk inbreuk zijn op de normale manier van werken van een tegelzetter.
3. Het hulpmiddel moet innovatief zijn, baanbrekend, origineel met een totaal afwijkende denkrichting.

En de winnaar is…

Als winnende innovatie werd de ‘Scutum’ van Itamar Bukai gekozen. De Scutum is een exoskelet voor tegelzetters. Er al veel gaande op het gebied van rugbeschermers en exoskeletten, maar wat volgens de Bovatin en Volandis pleit voor deze versie is de eenvoud ervan. Reus: “Deze oplossing is niet alleen interessant voor de tegelzetter, hij is veel breder in te zetten.” Caspers: “Dit is een soort brace. Hij ondersteunt aan de ene kant en remt aan de andere kant. Hij bootst elk werveltje na en kan zo heel precies sturen en steunen. Heel interessant om verder uit te werken.”

Slimme kniebeschermer

De tweede prijs was er voor de ‘Raptor’ van Adriaan Przespolewski. De Raptor is een kniebeschermer die kniebuigingen ondersteunt én beschikt over slimme sensoren. Deze beoordelen hoe lang een tegelzetter al knielt en in welke positie. Een buzzer geeft vervolgens aan wanneer het tijd is voor een korte pauze. Het systeem laadt zichzelf op door de bewegingen van de tegelzetter. Deze buzzer kan overigens ook tijdelijk uitgeschakeld worden wanneer een klus echt af moet. Przespolewski: “De sensoren kunnen ook echt zorgen voor gedragsverandering. Want alleen met druk verdelen los je maar een deel van het probleem op. Ik heb dus gekeken hoe technologie gedrag kan veranderen.” Inmiddels worden er al gesprekken gevoerd met Fento over een gezamenlijke ontwikkeling.

Kleine tilhulp

Een derde prijs was er voor de ‘Tegellifter’ van Rob Schrijen. De Tegellifter is klein en dus makkelijk mee te nemen. Met de tegellifter kan een tegelzetter een stapel tegels zijwaarts dragen, met een rechte houding. Bovendien kan hij zo zien waar hij loopt. De Tegellifter is geschikt voor tegels tot 90 x 90 centimeter.  

Nog meer slims

Andere inzendingen waren bijvoorbeeld een werkbroek met ingebouwde kniebescherming, een vacuüm tilsysteem, een lichte en inklapbare werkbank, een traplift en een draaglus voor om de middel. De Discus van Karel Brans, een slimme deksel om stuiven te voorkomen bij het mengen, heeft al de interesse opgewekt van leveranciers. De reacties van de volgers van de online deskundigendag waren positief: van ‘super slim en innovatief’ tot ‘heel leuk en inspirerend om te zien’.