De rug van menig bouwvakker raakt overbelast als objecten op een verkeerde manier worden getild. Laudy Bouw & Ontwikkeling wil ziekteverzuim voorkomen en organiseert regelmatig een opfriscursus rugbesparend tillen. Hr-manager Kelly Helgers merkt de positieve effecten ervan: “We hebben vrijwel geen personeel met rugklachten.”
Helgers merkte in het verleden dat een sporadische cursus geen effect had. “Je weet hoe dat gaat: de tips & tricks die de deelnemers aangereikt kregen, verdwenen na enige tijd van de radar. Vergeten of te druk. Daarom hebben we flink geïnvesteerd in tilhulpmiddelen en we organiseren regelmatig een opfriscursus rugbesparend tillen, waarbij vooral de praktijkervaring met tillen aan de orde komt. Het in praktijk brengen van de theorie heeft het beste effect op de deelnemers.”
Vooral praktisch oefenen
Met de tilcursus van arbo-specialist ARBRAD uit het Limburgse Schinnen kreeg Laudy Bouw & Ontwikkeling de ideale balans tussen een stukje theorie en praktische tiloefeningen die afgestemd zijn op de dagelijkse werkzaamheden van de deelnemers. Helgers: “De deelnemers kregen een half uurtje theorie en gingen daarna praktisch oefenen, ter plekke op de bouwplaats of in onze bouwservicevestiging, waar we onze klanten voorzien van nazorg en onderhoud. Groot voordeel van deze cursus is dat de deelnemers een vrij grote inbreng hadden op de inhoud van de cursus en daardoor ook een stuk gemotiveerder waren om er serieus aandacht aan te besteden.”
ARBRAD ontwikkelt onder andere rugbesparende tilcursussen op maat voor diverse doelgroepen, zoals de zorg en de bouw. Er volgt altijd eerst een intakegesprek met de klant met als insteek: welk type medewerkers zijn het en welk soort tilwerkzaamheden doen ze? “Een timmerman maakt immers andere bewegingen dan een metselaar”, zegt eigenaar en arbo-consultant Chris Lambrechts van ARBRAD. “Elke cursus begint met een stukje theorie: we laten een model ruggenwervel zien en vertellen wat er met die rug gebeurt in toestand van rust en inspanning. Dan worden de cursisten zich bewust van welke belasting er op de rug terechtkomt. Mensen komen er dan achter dat een rugbelasting op de sportschool een totaal andere is dan tijdens het werk.”
Verschillen ervaren in tilbelasting
De cursisten van Laudy Bouw & Ontwikkeling tilden bijvoorbeeld houten platen vanaf de grond en stapelden zakken cement van 25 kilo per stuk af van een pallet. “Zo ervoeren ze een verschil in een dergelijke tilbelasting. We adviseren de deelnemers over de gewenste tilpositie, hoe ze hun handen moeten houden, het zoveel mogelijk recht houden van de rug en het aanspannen van de beenspieren voordat je iets optilt. Cursisten mogen over de ervaringen van hun maatje respons geven.”
Veel bouwvakkers maken repeterende bewegingen, maar tillen meestal vanaf verschillende niveaus: van de grond of bijvoorbeeld van een pallet. Ook komt het regelmatig voor dat ze boven schouderhoogte objecten tillen. Door het gebruik van bepaalde lichamelijke technieken en hulpmiddelen wordt de rug hierbij ontlast. “Veel voorkomende fouten bij het tillen zijn bijvoorbeeld een draaiende beweging maken met de rug of een te grote afstand nemen tot het object. Ook komt het voor dat mensen hun been- en rugspieren niet voorspannen voordat ze iets optillen”, vertelt Lambregts. “Daarnaast zien we dat medewerkers op de werkvloer vaak zelf technieken improviseren om hun rug te ontlasten, maar er zijn altijd wel originele hulpmiddelen beschikbaar in de markt, alleen moeten werkgevers deze in voldoende mate ter beschikking stellen aan het personeel. Daar ontbreekt het helaas wel eens aan.”
Zes tips om beter te tillen
• Bereid je lijf voor voordat je iets optilt. Span de been- en rugspieren aan.
• Buig zo min mogelijk voorover; zet het materiaal zoveel mogelijk tussen borst en bovenbeen.
• Houd de onderrug zo recht mogelijk en haal de kracht uit de bovenbeenspieren.
• Draai niet met je rug tijdens het tillen. Draai de voeten zoveel mogelijk mee, zodat de rugwervels op hun plaats blijven.
• Zorg voor passende tilhulpmaterialen.
• Vermijd langdurige repeterende bewegingen. Rouleer zoveel mogelijk met je maatjes.
Tilhulpmiddelen
Een belangrijk onderdeel van de tilcursus vormen de hulpmiddelen bij het tillen, zoals een mobiele kraan, kar, schaartafel en ladders of steigers. In de cursus laat ARBRAD deelnemers ervaring opdoen met het gebruik van deze middelen en inventariseert op aanvraag van het bedrijf welke tilhulpmiddelen aanwezig zijn en in welke middelen geïnvesteerd zou moeten worden. “Uit de Risico Inventarisatie & Evaluatie blijkt welke hulpmiddelen nodig zijn om ergonomisch verantwoord te werken. Gelukkig heeft een aantal bouwbedrijven het goed voor elkaar, maar een aantal ook zeker niet. Dat heeft onder meer te maken met het kostenplaatje.”
Laudy Bouw & Ontwikkeling behoort tot de categorie die de tilvoorzieningen en de ‘tilcultuur’ op orde heeft. Dat kost echter wel tijd, commitment van personeel en investeringen in hulpmiddelen. “Ik werk al negentien jaar bij Laudy en tillen is altijd een aandachtspunt van ons geweest. Als werkgever hebben we de plicht om ons personeel zo gezond mogelijk te laten werken. Naast het regelmatig verzorgen van opfriscursussen is ergonomie altijd een gespreksthema tijdens de functioneringsgesprekken. Helgers: “Wij vragen dan letterlijk aan onze medewerkers: wat heb je nodig om je werk comfortabel en gezond te kunnen doen? Op zo’n manier kweek je betrokkenheid van het personeel en dat zie je terug in de actiebereidheid van onze mannen om rugbesparend te werken. Daardoor merken we dat er minder uitval is door rugklachten dan voorheen.”
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Bouwspecial Werkkleding en Veiligheid 2019.
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.