Aannemers en verwerkers van bouwproducten in de gebouwschil hebben enerzijds te maken met verwerkingsvoorschriften en handleidingen en anderzijds met wettelijke normen en beoordelingsrichtlijnen (BRL). Die enorme hoeveelheid regels kan voor onduidelijkheid zorgen en leiden tot situaties waarin niet volgens de geldende wet- en regelgeving wordt gebouwd. Met de op handen zijnde Wet kwaliteitsborging voor het bouwen lopen deze partijen een groter risico aansprakelijk gesteld te worden voor schade en gebreken. De vereniging Gebouwschil Nederland ontwikkelt hiervoor een faalkostenreductieprogramma.
Gebouwschil Nederland is een ondernemersorganisatie voor alle ondernemers in de (hellende) dak- en gevelbranche. De technische commissie van Gebouwschil Nederland vraagt aandacht voor het feit dat niet alle verwerkingsvoorschriften en handleidingen in overeenstemming zijn met de in normen vastgelegde eisen, waardoor de aannemer of verwerker van producten in de gebouwschil te maken krijgt met allerlei soorten regelgeving en verkeerde keuzes zou kunnen maken. Daar komt bij dat niet alle gebruikers voldoende kennis hebben van de gebruikershandleiding en verwerkingsvoorschriften en de geldende wettelijke eisen en richtlijnen.
Tenminste, dat constateert Harrie Vekemans, woordvoerder namens de technische commissie Gebouwschil Nederland en tevens directeur van adviesbureau Vekemans. Samen met medelid van de technische commissie Adri Frijters – in het dagelijkse leven arbeidsveiligheidsadviseur – en secretaris Robert Frank Houbaer van Gebouwschil Nederland signaleren zij een aantal verbeterpunten op dit gebied.
Als een gebruiker de gebruikershandleiding aanhoudt hoeft hij toch niet de normen te kennen. Deze zouden toch verwerkt moeten zijn in de handleiding?
Vekemans: “Dat is nou juist het probleem. Niet alle voorschriften en/of richtlijnen zijn in overeenstemming met de in normen vastgelegde eisen. We signaleren zelfs tegenstrijdigheden die de verwerker in de war brengen. In de praktijk blijkt dat met name in de gemetselde bouwwerken de verwerkers vaak blindelings vertrouwen op de eigen ervaring, maar zich nauwelijks bewust zijn van de normering en overige richtlijnen bij de toepassing van producten en materialen. Neem de spouwverankering van metselwerk: volgens de wettelijke normen moet je het aantal ankers per gevel berekenen en recht aanbrengen. Metselaars brengen vaak het aantal spouwankers per vierkante meter aan dat ze normaal vinden om toe te passen en hebben er geen moeite mee om de ankers schuin of gebogen te plaatsen. Als je de gemetselde bouwwerken in Nederland gaat controleren aan de hand van de norm, dan denk ik dat negentig procent daarvan niet voldoet aan de wettelijke normen en beoordelingsrichtlijnen.”
Waarom is het lastig je te houden aan de wettelijke normen?
Vekemans: “Ik ben geen gedragspsycholoog, maar een techneut. Ik denk dat een aannemer of verwerker van een product te veel leunt op de eigen ervaringen en de verwerkingsvoorschriften van de fabrikant, maar dat wil niet zeggen dat de totale constructie dan aan de wettelijke normen en richtlijnen voldoet. Eerlijk gezegd denk ik dat de doorsnee metselaar niet al die technische normen en beoordelingsrichtlijnen kent, maar je hebt wel de verplichting om aan de wet- en regelgeving te voldoen.”
Adri Frijters: “Naar mijn idee moeten de gebruikershandleidingen leidend zijn. Bij veilig werken gaat de handleiding in principe boven de wet. De wet en de arbocatalogus moeten in principe in de handleiding voorzien zijn. Wel heeft de aannemer of verwerker een vergewisplicht.”
Houbaer: “Ik denk dat ook meespeelt dat een bouwproces vaak wordt gepland op een ‘happy flow’, een proces dat goed verloopt. Als dan op één van de onderdelen een kink in de kabel komt, een product is bijvoorbeeld niet leverbaar, dan moet er een alternatief product worden gezocht. In het verloop van het proces kan het vervolgens misgaan, omdat gebruik van dit alternatief consequenties kan hebben die van tevoren niet zijn bedacht. Als je één onderdeel van het bouwwerk gaat wijzigen, heeft dat gevolgen voor onderdelen die daarvan afhankelijk zijn. Veilig werken en bouwen volgens een kwaliteitsstandaard is een integraal vraagstuk dat hiermee op gespannen voet staat.”
Waarom is het van cruciaal belang voor de aannemer om zich aan de normen te houden?
Vekemans: “Als een bouwwerk is beschadigd, ligt straks de bewijslast bij de aannemer. Als dan blijkt dat de normen en beoordelingsrichtlijnen niet zijn gevolgd, kan de veroorzaker – de aannemer of gespecialiseerde aannemer – in ernstige problemen raken. De veroorzaker draagt de volledige risicoaansprakelijkheid. Ik heb meegemaakt dat een compleet gemetselde gevel van een project in aanbouw opnieuw gemetseld moest worden, omdat niet voldaan was aan een eis in de norm. De aannemer dacht dat hij het werk goed had uitgevoerd, maar draaide wel op voor de kosten van het opnieuw metselen van de hele gevel.”
Wat kan Gebouwschil Nederland doen om aannemers en verwerkers ‘in het gareel’ te krijgen?
Houbaer: “We zijn bezig een faalkostenreductieprogramma te ontwikkelen voor onze gespecialiseerde aannemers. Een onderdeel daarvan is kennis van normen en beoordelingsrichtlijnen voor de certificering van bouwproducten en -systemen, die in de gebouwschil worden toegepast. Maar ook verwerkingsvoorschriften horen daarbij. We zijn voornemens om die materie in de loop van de tijd op een speelse visuele wijze aan te bieden aan de leden.”
Vekemans: “Het bewustzijn bij met name de gespecialiseerde aannemers om zich aan wet- en regelgeving te houden moet worden vergroot. Die verantwoordelijkheid moet worden doorgegeven aan verwerkers en toeleveranciers.”
Frijters heeft nog twee tips: “Ten eerste: waak er als aannemer voor om opdrachten uit te voeren waarvan je weet dat die niet aan de beoogde kwaliteit kunnen voldoen. Wijs de opdrachtgever proactief op de gevolgen voor nakoming van de overeenkomst. Dat beperkt je aansprakelijkheid. En ten tweede: Zorg ervoor dat jouw medewerkers de handleidingen en verwerkingsvoorschiften kennen en zie toe op de toepassing hiervan.”
Dit artikel is gepubliceerd in Aannemer 07-2022.
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.