Veel meer bouwwerken technisch vergunningsvrij

Met ingang van de Omgevingswet worden veel bouwwerken waar nu nog een volledige vergunning voor nodig is technisch vergunningsvrij. Dat geldt voor 45 tot 50% van de bouwwerken, becijferde Wico Ankersmit die er onderzoek naar deed bij gemeenten.

Alles vastleggen, meer bureaucratie. Als het over de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen gaat, is dit een veelgehoord gevolg. Over hoeveel je moet vastleggen als aannemer en wat precies, daar wordt volop mee geoefend in proefprojecten. Het gaat er in elk geval om dat de kwaliteitsborger op basis van het geleverde bewijs het ‘gerechtvaardigd vertrouwen’ krijgt dat het bouwwerk voldoet aan het Besluit bouwwerken leefomgeving (zoals de opvolger van het Bouwbesluit heet). Maar hoe je het wendt of keert: er moet meer worden vastgelegd dan nu het geval is.

Tegenover die administratieve lastenverzwaring staat iets dat als een verlichting is te zien. Door het gelijktijdig ingaan van de Omgevingswet – gepland per 1 januari 2023 – worden juist veel eenvoudige en vaak kleine bouwwerken technisch vergunningsvrij. Dat komt door ‘de knip’ in de Omgevingsvergunning.

Wico Ankersmit is directeur van Vereniging BWT Nederland, de vereniging voor iedereen die werkzaam is binnen of voor het Bouw- & Woningtoezicht in Nederland. Hij schetst de drie situaties die ná invoering van de Omgevingswet en de Wkb bestaan voor het technische deel van een vergunning.

1. Het is vergunningsvrij.
2. Er is een melding nodig: de kwaliteitsborger gaat beoordelen of het bouwwerk aan het Besluit bouwwerken leefomgeving voldoet (dit zijn de bouwwerken in wat men onder de Wkb noemt Gevolgklasse 1)
3. Er is een vergunning nodig waarbij gemeente nog wel toezicht houdt en vooraf toetst (Gevolgklasse 2 en 3)

Verruiming

Onder (1) valt straks “alles tot 5 meter hoog dat maar uit 1 bouwlaag bestaat – met of zonder dak”. Dat geldt voor een geluidsscherm van 4,80 meter langs de snelweg tot een uitbreiding van een school van 400 m², legt Ankersmit uit. Het maakt ook niet meer uit wáár het staat. Of het nu aan de voorkant van een gebouw komt, de achterkant, links, rechts: “Als het een bijbehorend bouwwerk is van 1 bouwlaag, maximaal 5 meter hoog, dan is het vergunningsvrij voor de techniek. Denk aan: de dakkapel, de erker, de uitbouw.”

Ankersmit heeft bij verschillende gemeenten een analyse uitgevoerd – de bestaande vergunningen van nu vergeleken met de situatie ‘straks’ – en concludeert dat 45% tot 50% van wat nu nog technisch getoetst worden door de gemeente straks vergunningsvrij wordt voor de techniek. “Dat is behoorlijk veel, ja.”

Knip

Let wel: het kan zijn dat het bouwplan wél moet worden getoetst aan welstand en het bestemmingsplan. Maar bouwtechnisch gaat de gemeente het niet meer vooraf beoordelen en hoeven er dus geen tekeningen en berekeningen te worden ingeleverd. Dat is die ‘knip’. Ankersmit: “Momenteel heb je vaak een vergunning nodig omdat iets niet in het achtererf wordt gebouwd of voor het bestemmingsplan niet vergunningsvrij is. Dan moet je nu nog een volledige vergunning indienen. Straks hoeft dat dus niet meer.”

In Omgevingswet worden deze twee zaken dus los van elkaar bekeken. “Je kijkt dan eerst: mag ik bouwen op die plek? En dan: komt mijn bouwwerk in aanmerking voor de categorieën (1), (2) of (3).”

Betekent dit een administratieve lastenverlichting? Ankersmit: “Als bouwers zich aan de regels houden, is het een verlichting. Als mensen zich niet aan de regels houden is het een verzwaring. Genezen is duurder dan voorkomen. Ervan uitgaande dat men alle regels snapt, kent en weet wat de bedoeling is, kun je zeggen dat dit een administratieve lastenverlichting is.”

Vergunningsvrij is niet regelvrij

Hij kan zich voorstellen dat er een categorie bouwers is die zich door de komt van de Wkb zal gaan richten op deze categorie vergunningsvrije bouwwerken. “Want dan heb je geen ‘last’ van een kritische overheid én geen ‘last’ van een kritische kwaliteitsborger.”

Let wel: vergunningsvrij is niet regelvrij. Met andere woorden: elk bouwwerk moet wél voldoen aan alle bouwvoorschriften uit het Besluit bouwwerken leefomgeving. “De bouwer moet weten waar hij het over heeft.”

Verder: de artikelen in het Burgerlijk Wetboek die met ingang van de Wkb wijzigen, gelden óók voor alle bouwwerken. Dus ook voor de dakkapel, de erker en de uitbouw.