Vakbonden stemden na raadpleging van hun achterban medio december in met het eindbod dat werkgevers eerder hadden gedaan voor aanpassing van de cao Bouw & Infra. De nieuwe cao loopt van 1 januari tot en met 31 december 2024. Bouwend Nederland is blij ondanks de ‘historische loonsverhoging’. Ook de vakbonden zijn positief, behalve over de werkdruk bij UTA-personeel. Cao-onderhandelaar Hans Crombeen: “Dat blijft een speerpunt. We zitten er bovenop.”
Gesprekken eind vorig jaar tussen de cao-partners Bouwend Nederland, Aannemersfederatie, FNV en CNV brachten alle hete hangijzers rond werken in de bouwsector aan het licht: fysieke belasting, veiligheid en werkdruk blijven aandachtspunten. Maar de hoogte van het loon is misschien wel het heetste hangijzer voor de 120.000 medewerkers (55 procent bouwplaatsmedewerkers en 45 procent UTA-medewerkers). De gemaakte afspraken in de nieuwe cao zullen niet ontevreden stemmen. Tijdens de cao-looptijd worden de lonen twee keer met 3,5 procent verhoogd, op 1 januari (plus 50 euro per maand) en op 1 juli (plus 50 euro per maand).
Daarmee komt de loonsverhoging gemiddeld uit op zo’n 10 procent. Daar valt mee te leven.
Uitstroom personeel terugdringen
George Raessens, voorzitter van de onderhandelingsdelegatie van werkgevers, liet eind december weten blij te zijn dat de vakbonden hebben ingestemd met het “eerlijke en reële eindbod” van de werkgevers. Hij noemde de loonsverhoging “historisch hoog”, maar benoemde tegelijkertijd het belang van een goede cao om schaars personeel aan te kunnen trekken en te behouden. Doelstelling is met het pakket aan voorwaarden de uitstroom van personeel terug te dringen. Ook FNV en CNV zijn daar niet pessimistisch over. Volgens de bonden zijn er solide resultaten geboekt qua koopkracht, veiligheid, werkdruk en duurzame inzetbaarheid.
Maar er is “nog genoeg te doen” volgens Hans Crombeen, cao-onderhandelaar voor de FNV. Immers: arbeidsongevallen op de bouw komen nog te vaak voor en de werkdruk is volgens velen hoger dan ooit. Ook over de hoogte van het loon is het laatste woord nog niet gesproken. Net als de overeengekomen loonsverhoging is de inflatie historisch hoog. Volledige inflatiecorrectie is eigenlijk niet meer dan normaal. “Daarover willen we niet steeds onderhandelen. Er mag ook wel eens iets extra’s bij”, aldus Crombeen.
UTA-leden teleurgesteld
Over het eindbod van de werkgevers konden vakbondsleden twee weken lang stemmen: 74 procent stemde in. Crombeen: “De leden hebben gesproken en de meerderheid is akkoord. Wel zijn veel UTA-leden (uitvoerend, technisch, administratief personeel) terecht teleurgesteld over de door de werkgevers gedane voorstellen in dit eindbod. Eerder dit jaar lieten we als sociale partners een gezamenlijk onderzoek doen naar de werkdruk. Veel UTA-werknemers ervaren die als buitengewoon hoog. Daar zien we in het eindbod niets van terug, op de zwaarwerkregeling voor uitvoerders na.”
De genoemde uitvoerders kunnen sinds 1 januari 2024 gebruikmaken van de zwaarwerkregeling. Die regeling houdt in dat bouwplaats- en UTA-medewerkers (zij die vallen onder de cao) maximaal 3 jaar vóór de AOW-leeftijd kunnen stoppen met werken. De maandelijkse bruto uitkering in 2023 was 1.846 euro per maand. Per 1 januari 2024 is het maandbedrag verhoogd naar 1.939 euro. Dat is mooi. Maar in het eindbod van de werkgevers waren meerdere specifieke UTA-voorstellen opgenomen, zoals afspraken over overwerk, reistijdvergoeding en andere maatregelen om de werkdruk te verlagen. Op die punten zijn geen resultaten geboekt.
‘Wij vinden dat werkgevers hun personeel buiten werktijd niet lastig moeten vallen met mails en telefoontjes’
Uitkomsten enquête
Er valt nog genoeg te verbeteren, zoals blijkt uit een enquête uitgevoerd door bureau Berenschot in de zomer van 2023. UTA-personeel werd gevraagd naar hun ervaringen en wensen op het gebied van arbeidstijden, overuren en reisuren. Het onderzoek werd door 662 werkgevers en 2.099 werknemers ingevuld. Crombeen: “Dat zijn representatieve aantallen. We waren verbaasd dat werkgevers aangaven zich niet te herkennen in de uitkomsten van de enquête die de cao-partijen notabene in gezamenlijkheid hebben uitgezet. We gaan ervan uit dat in de volgende cao-onderhandeling naast uitkomsten ook oplossingen worden besproken.”
Volgens Crombeen gaf de enquête veel inzicht in hoe het werk voor UTA-werknemers gezonder en aantrekkelijker kan. “Zo blijkt dat 61 procent van de werknemers er moeite mee heeft buiten werktijd door de werkgever benaderd te worden, terwijl 71 procent van de werkgevers dat normaal vindt. We hebben daar op doorgevraagd, maar de werkgevers herkennen dat verschil van inzicht niet. Dat is raar. Wij vinden dat werkgevers hun personeel buiten werktijd niet lastig moeten vallen met mails en telefoontjes. Dat geven ze ook toe. We zijn blij dat ze dat zien maar een goed voorstel hebben we nog niet gehad.”
Gezondheid 55-plussers in de bouw
Een andere opvallende ontwikkeling in de bouw is dat de gezondheid van 55-plussers achteruitgaat. Te veel timmermannen, ijzervlechters en metselaars zitten na veertig jaar sappelen met versleten gewrichten en andere kwalen. Volgens een recent rapport van het Economisch Instituut voor de Bouw nam in 2022 het aantal werknemers op de bouwplaats dat naar eigen verwachting stopt voor het 55e levensjaar met 21 procent toe (ten opzichte van 2021). UTA-personeel geeft ook in toenemende mate aan eerder te willen stoppen met werken. Dat is een slecht signaal.
Naast gezond de pensioenleeftijd halen blijft ook veilig werken van levensbelang. De vakbonden willen een reeks maatregelen om personeel in de bouw te ontzien, zoals een verbod op purschuim, meer veiligheid voor wegwerkers op pijlwagens (“de weg moet eigenlijk dicht zijn als er gewerkt wordt”) en meer taalcursussen voor arbeidsmigranten.
Crombeen: “Die mensen worden vaak helemaal niet meegenomen in het veiligheidsbeleid en zijn onevenredig vaak betrokken bij ongelukken. Rondom het thema veiligheid is afgesproken dat we een stuurgroep gaan formeren om oplossingen te vinden. Over zulke zaken moeten we in gesprek blijven, ook in de volgende cao-onderhandeling. Er kunnen echt nog wel een paar tandjes bij.”
Belangrijkste afspraken cao Bouw & Infra
● Loon
Tijdens de looptijd van de cao worden de lonen tweemaal verhoogd. Op 1 januari 2024 met 3,5 procent (plus 50 euro per maand structureel en parttime naar rato) en op 1 juli 2024 met 3,5 procent (plus 50 euro per maand structureel en parttime naar rato).
● Harmonisatie UTA- en bouwplaatspersoneel
Cao-partijen gaan het komende jaar een externe partij opdracht geven om te komen tot een inventarisatie bij vakorganisaties en werkgevers over hoe in de nabije toekomst om moet worden gegaan met het harmoniseren van arbeidsvoorwaarden voor UTA- en bouwplaatspersoneel in combinatie met het nieuwe functiewaarderingssysteem.
● Zwaarwerkregeling
De huidige zwaarwerkregeling wordt per 1 januari 2026 voortgezet met 5 jaar tot 1 januari 2031, onder de randvoorwaarde dat de RVU-regeling gehandhaafd blijft.
Sociale partners zijn het hier op landelijk niveau echter nog steeds niet over eens. De functie van uitvoerder wordt met ingang van 1 januari 2024 toegevoegd aan de zwaarwerkregeling.
● Werktijd, pauzes en reistijd
Voor UTA-werknemers geldt, net als voor bouwplaatswerknemers, dat de werktijd, voorgeschreven pauze(s) en werkelijke reistijd samen niet langer mogen duren dan 12 uur per dag.
● Instroom en behoud van leerlingen
Voor het bevorderen van de instroom en het behoud van leerlingen komt er gedurende de looptijd van de cao een pakket aan maatregelen beschikbaar met een totale waarde van maximaal 20 miljoen euro per jaar, te betalen uit het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds.
● Stagevergoedingen
De stagevergoedingen voor mbo-stagiairs worden verhoogd van 400 naar 550 euro per maand en voor hbo- en wo-stagiairs van 550 naar 650 euro per maand.
● Reiskostenvergoeding
De reiskostenvergoeding voor woon-/werkverkeer voor UTA-werknemers wordt per 1 januari 2024 verhoogd van 19 cent naar 21 cent per kilometer en – indien passend binnen de fiscale vrijstelling – naar 23 cent per kilometer.
Dit artikel is eerder verschenen in Aannemer 1 – 2024.
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.