Ruim 700.000 Nederlandse huishoudens hebben schulden. Volgens het Nibud kost een medewerker met schulden een ondernemer zo’n 13.000 euro per jaar doordat deze gemiddeld zeven dagen per jaar méér ziek is en 20 procent minder werk doet. Ook in de bouw speelt het probleem. Schuldhulpverlening moet zichzelf steeds vaker bewijzen.
Voor Daan van Beuningen (27) begonnen de schulden zich op te stapelen in coronatijd. Hij werkte in de horeca, maar raakte zijn baan kwijt omdat de horeca dicht moest. Uit de ondersteunende NOW-regeling van de overheid kreeg hij nauwelijks geld omdat hij in de periode ervoor een hbo- opleiding had gevolgd. De situatie leek uitzichtloos. Daan: “Wat ik toen heb gedaan mag je best weten. Ik was boos vanwege alle maatregelen. Ik zag geen perspectief, kon geen kant op en zette het op een zuipen. In die tijd heb ik mijn kop in het zand gestoken en verkeerde keuzes gemaakt. Mijn spaargeld heb ik er in no time doorheen gejaagd.”
Een grote uitzondering is Van Beuningen niet. Schuldenproblematiek is alomtegenwoordig. Ruim 700.000 Nederlandse huishoudens hebben te maken met schulden, met een gemiddelde van 15 schuldeisers en 40.000 euro schuld per huishouden. De tijdgeest speelt daarbij een belangrijke rol vanwege zaken als online gokken, kopen op afbetaling en het doen van risicovolle beleggingen. De verleidingen liggen constant op de loer: crypto’s, Klarna en BetCity zijn nooit verder weg dan een paar muisklikken.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek constateert “na een redelijk stabiele periode” vanaf 1 januari 2021 een toename van het aandeel huishoudens met problematische schulden: van 618.090 huishoudens op 1 januari 2021 naar 726.210 huishoudens op 1 januari 2023. Deze toename is volgens het CBS toe te schrijven aan het feit dat schulden bij de Belastingdienst in de genoemde periode langer open zijn blijven staan. De cijfers per 1 januari 2024 zijn nog niet bekend, maar beloven weinig goeds. Dat ook ondernemers in de bouw met schuldenproblematiek onder personeel te maken hebben, is een understatement.
Bouwend Nederland
Bij Bouwend Nederland staat het probleem op de radar. ‘Personeel met schulden sjouwt de last overal mee naar toe, dus ook naar het werk’, meldt de website. Tonny Grotenhuis, Adviseur Social Support voor Bouwend Nederland, reist het hele land door om ondernemers en hun personeel te ondersteunen. Grotenhuis: “Toen ik dertig jaar geleden met dit werk begon, kwamen alleen mensen aan de onderkant van de samenleving in financiële nood. Vandaag de dag krijgt ook de werkende klasse het steeds moeilijker. Een beetje gezin moet anderhalf inkomen hebben. Man en vrouw moeten samen zestig uur werken om ook soms iets leuks te kunnen doen.”
Veel jongeren hebben weinig overzicht over hun financiële situatie. Grotenhuis: “Tijdens hun opleiding wonen ze vaak nog thuis. Ze kopen een lekkere Golf GTI en er lijkt niks aan de hand. Dan krijgen ze een vaste baan en gaan ze op zichzelf wonen. Dat valt tegen. Ze weten vaak wel wat er binnenkomt, maar niet wat er uitgaat aan huur, gemeentelijke heffingen, wegenbelasting, ziektekosten en de telefoonrekening. Daar valt nauwelijks tegenop te werken. Ondertussen worden ze continu geprikkeld en willen ze toch meedoen. Kopen op afbetaling is dan aanlokkelijk.”
Grotenhuis helpt medewerkers in de bouw bij financiële vragen. Te denken valt aan vragen over loonbeslag of het vaststellen van de beslagvrije voet (het bedrag dat de medewerker mag overhouden na aftrek van de schuld die de deurwaarder mag innen). Naast budgetcoaching ‘levert’ Grotenhuis onder andere schuldbemiddeling, helpt hij bij het begeleiden naar schuldsanering en psychosociale ondersteuning bij motivatieproblemen. Zijn inzet is “meer grip krijgen op de eigen financiële huishouding, behoud van werkmotivatie en beperking van administratieve lasten bij loonbeslagen”. Dat is meteen ook de meest voordelige aanpak voor de werkgever.
Socialdebt
Maar liefst 59 procent van alle jongeren in Nederland heeft te maken met financiële problemen. Volgens de organisatie Socialdebt, die jongeren met beginnende schulden begeleidt, is het aantal jongeren met problematische schulden in de afgelopen vijf jaar met 70 procent gestegen naar 34.000 per jaar. Socialdebt beweert dat 92 procent van deze doelgroep niet in beeld is bij de gemeente.
Daan van Beuningen hoorde van zijn toenmalige baas over Socialdebt en doorliep het hele begeleidingstraject. Hij kon zich vinden in hun open en volwassen aanpak en voelde zich begrepen. Van Beuningen: “Bij gemeentelijke instanties word je soms aangesproken alsof je een kind bent. Daar kan ik slecht tegen. Socialdebt raakte bij mij de juiste snaar. De begeleiding begon met een goed gesprek. Hoe gaat het? Waar loop je tegenaan? Vervolgens hebben we orde aangebracht in mijn administratie, alle belangrijke mails, brieven en aanmaningen tegen het licht gehouden en een plan gemaakt. Socialdebt nam alle schulden over, zonder druk, zonder rente, boetes of termijnen. Dat gaf rust. Daarna ben ik in mijn eigen tempo gaan aflossen. Na 16 maanden ben ik nu zo goed als schuldenvrij.”
Daan heeft wel een advies aan jongeren met schulden: “Je komt niet zomaar in de schulden. Ik geloof dat er altijd iets achter zit. Het begint dus met een goed gesprek met jezelf. Waarom heb je die behoefte om te blijven drinken, gokken of kopen? Praat met mensen over je situatie. Durf ook professionele begeleiding te zoeken, want alleen red je het niet. Maak het probleem bespreekbaar op je werk. En kijk naar de toekomst, want het leven wordt steeds duurder. Al zet je maar twintig euro per maand opzij, dat scheelt al een hoop.”
Schulden door adviezen finfluencers
Jongeren moeten sterk in hun schoenen staan om verleidingen te weerstaan, constateert budgetcoach en begeleider Tonny Grotenhuis van Bouwend Nederland. Een relatief nieuwe verleiding is het advies van zogenaamde ‘fin- fluencers’, financiële influencers die beleggingen
in bijvoorbeeld crypto’s propageren. Okay, het is de tijdgeest. Maar Grotenhuis vindt het onverantwoord. Twee derde van de jongeren die financiële influencers volgen, laat zich beïn- vloeden door hun verhalen over snel geld verdienen op sociale media. Dit blijkt uit onderzoek van Wijzer in Geldzaken, een initiatief van het ministerie van Financiën. In een derde deel van die gevallen leidt dat tot verlies en – vaak – schulden. Volgens onderzoek van de AFM (Autoriteit Financiële Mark- ten) bestaat de groep finfluencers uit zo’n honderdvijftig personen en bereikt zij zo’n 1,1 miljoen Nederlandse jongeren. De AFM ziet nog geen reden voor verscherpt toezicht omdat bestaande regels voor beleg- gingsadviseurs van toepassing zijn. Kortom: het kan nog veel erger worden. Werkgevers moe- ten signalen (dat er iets met een medewerker aan de hand kan zijn) snel oppakken. Volgens financieel-directeur Eelco de Haan van verzuimspecialist Sazas begint het terugdringen van verzuim door geldstress met het creëren van een open bedrijfscultuur. Budgetcoach Tonny Grotenhuis onderschrijft dat: “Stap over je schaamte heen en maak het probleem bespreekbaar.”
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Aannemer 3-2024.
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.