2024: jaar van krimp mét lichtpuntjes

2023 is afgesloten, een nieuw jaar is begonnen. De uitdagingen voor de bouwsector blijven evenwel onverminderd groot. Wat zeggen instituten, banken, brancheorganisaties en marktonderzoeksbureaus over de ontwikkelingen in de bouw? Aannemer verzamelt voor bouwbedrijven belangrijkste data en duidingen.

Krimp zet in 2024 door

Vanaf het tweede kwartaal van 2023 is er sprake van krimp; het is te danken aan de hoge groei in het eerste kwartaal dat het jaar 2023 alsnog is afgesloten met een plus van 3%. Deze groei zal in 2024 echter grotendeels tenietgedaan wor­ den met een krimp van 2,5%.

Factoren die ten grondslag liggen aan de krimp zijn de gestegen rente, de stroperige vergunningsverlening, het blijvend tekort aan bouwlocaties en de bouwkosten die nog steeds op een hoog niveau liggen.

Pas vanaf de tweede helft van 2025 ontstaat er weer ruimte voor groei. Reden hiervoor is dat er in de loop van 2024 ruimte ontstaat voor de Europese Centrale Bank om de rente te verlagen; verlaging van de rente zal investeringen in bouwprojecten aanjagen.

Langjarig bieden het woningtekort, de grote renovatie­opgave en de energietransitie een sterk fundament onder de vraag naar bouwwerkzaamheden. De huidige krimp staat daarom niet in vergelijking met de langdurige krimp door de economische crisis na 2008.

Productie nieuwbouw

De krimp in 2024 wordt grotendeels veroorzaakt door een dalende productie in de woningbouw. Terwijl in 2023 nog 73.000 nieuwbouwwoningen gerealiseerd werden, is de verwachting dat in 2024 de productie slechts 65.000 zal bedragen. Toch zijn er ook lichtpuntjes. Door gestegen lonen kunnen consumenten meer lenen, waardoor de verkoopprijzen van nieuwbouw weer kunnen stijgen. De interesse in nieuwbouw neemt toe en de verkopen stijgen; in september­november 2023 werden 29% meer nieuwbouwwoningen verkocht dan in dezelfde periode een jaar eerder. “Dit is echter nog wel flink minder dan in dezelfde maanden in eerdere jaren”, stelt Maurice van Sante (ING Research).

Bovendien omvat de nieuwbouw van woningen slecht 20% van de bouwproductie. Bijna 25% bestaat uit verbouw­, herstel­ en onderhoudswerkzaamheden aan woningen. De ove­ rige 55 procent uit werkzaamheden aan bedrijfsgebouwen, infrawerken en voor een klein deel uit externe onderaanne­ ming. “Juist in al die overige segmenten is reden tot opti­ misme”, aldus Paul Bisschop (ABN AMRO). Momenteel wor­ den kantoren op grote schaal energetisch gerenoveerd, om te voldoen aan het minimaal vereiste energielabel C.

Prijsverhogingen

Steeds meer aannemers overwegen prijsverhogingen; ver­ koopprijzen stegen in het tweede kwartaal 2023 al harder dan in de kwartalen daarvoor, terwijl de gezamenlijke kostprijs van lonen en materialen in deze periode wat minder hard steeg. In de burgerlijke en utiliteitsbouw steeg de omzet in het derde kwartaal van 2023 met 2,5 procent. “Sinds het vierde kwartaal van 2020 was de omzettoename in deze branche niet zo laag”, stelt het CBS.

Vergunningen

Bottleneck voor de groei van de nieuwbouwproductie lijkt vooral te liggen in het aantal afgegeven vergunningen. In het derde kwartaal van 2023 nam het aantal vergunde nieuwbouwwoningen met 27% af tot 11.200. Daarbovenop komt de daling in de vergunningverlening voor de bouw van bedrijfsgebouwen, die tot mei 2023 nog groeide. Door de goed gevulde orderportefeuilles heeft dit nog niet meteen impact, maar als de vergunningverlening terugloopt en de productie niet, dan loopt de pijplijn aan projecten wel ver­ der leeg. “Daardoor moet er rekening mee worden gehou­ den dat de nieuwbouwproductie in 2025 alsnog kan terug­ vallen”, aldus Michel van Eekert (Buildsight).

Verantwoording

Voor de totstandkoming van dit artikel zijn onder meer data en analyses geraadpleegd van het Economisch Instituut voor de Bouw, het Centraal Bureau voor de Statistiek, ABN AMRO Insights, ING Research, Bouwend Nederland, Koninklijke Hibin en Buildsight. Sommige data zijn door voornoemde partijen onder voorbehoud gepubliceerd of zijn ramingen, gelieve hier rekening mee te houden.