Blockchain is een relatief nieuwe digitale technologie die ingezet kan worden om sneller, efficiënter, goedkoper of transparanter te werken. Het liefst allemaal tegelijk.
Wilfried Hoffman is medeoprichter van Axionomic en adviseert bedrijven over de inzet van digitale technologieën. Hij ontwikkelde bancaire systemen en de digitale infrastructuur voor de Nederlandse bibliotheeksector. Sinds 2015 is hij bezig met blockchain en voert hij projecten uit voor ministeries en bedrijven in binnen- en buitenland.
Annette Beerepoot werkt als programmamanager bij Bouw- Lab R&Do, een Smart Industry Fieldlab voor digitalisering en industrialisatie in de bouw – een initiatief van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Zij ziet blockchain als één van de beloftevolle technologieën voor de bouw. Samen leggen ze uit wat blockchain is en op welke manieren het interessant kan zijn voor de bouw.
Hoe beginnen?
Beginnen hoeft niet groot, zeggen Beerepoot en Hoffman. “Maak het niet te moeilijk”, zegt Beerepoot. “Begin met een inventarisatie, kijk naar je kansen en voordelen. En of je dan meteen blockchain gaat toepassen of eerst je eigen processen gaat verbeteren, er is altijd winst.”
Hoffman beaamt dat: “Het experimenteren hiermee, een pilot doen, dat kan enorm helpen. Je gaat nadenken over je processen en je samenwerkingen. Dat is al heel wat waard. Dan hoef je nog niet eens de technologie toe te passen.”
Beerepoot heeft nog een tip: “In 2023 komen er waarschijnlijk weer ‘innovatievouchers’ beschikbaar. Dit zijn laagdrempelige subsidietrajecten waarbij je als ondernemer advies kunt inwinnen over innovatie. Je kunt dan een expert naar je bedrijf laten kijken. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat denkt bovendien na over laagdrempelige manieren om met name kleinere bedrijven te informeren over de mogelijkheden.”
Blockchain in het kort
Wilfried Hoffman: “Allereerst is blockchain géén bitcoin, dat denken mensen vaak. Bitcoin maakt wel gebruik van de techniek van blockchain. Ik neem voetbal even als voorbeeld om blockchain te snappen. Als Nederland moet voetballen, weet iedereen daarna wat de uitslag is; laten we zeggen 2-0 voor Nederland. Die gebeurtenis is opgeslagen in onze geheugens en wordt daarmee een collectieve waarheid. Als één iemand vervolgens zegt: nee hoor, het was 3-0, dan weten wij allemaal dat dat niet klopt. Vergelijk al die mensen nu eens met computers die informatie opslaan. Computers die met elkaar in verbinding staan en tegelijk, net als die voetbaltoeschouwers, zaken registreren. Je bent dus niet afhankelijk van één computer maar van een netwerk en dat verhoogt de betrouwbaarheid van de opgeslagen informatie. Als ergens één fout wordt gemaakt, dan is dat te controleren aan de hand van kopieën van de andere computers. Gegevens wijzigen kan ook niet zomaar. Het tweede kenmerk van blockchain is namelijk dat informatie als een ketting wordt vastgelegd. De nieuwste vastlegging borduurt voort op de vorige. Deze keten van transacties is heel betrouwbaar.”
“Omdat de bouwketen een grote en gefragmenteerde keten is, zou blockchain heel interessant kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheden voor de Wkb”
Betrouwbaar
Met blockchain worden gegevens dus binnen een keten van computers betrouwbaar opgeslagen en als een ketting aan elkaar gekoppeld. Deze informatie is bovendien voor iedereen in de keten zichtbaar. “Dat levert een robuust systeem op”, zegt Hoffman. “Zakendoen gebeurt nu meestal nog via tussenpersonen; intermediairs zoals een bank of een notaris. Maar als je rechtstreeks gegevens vastlegt, dan heb je geen tussenpersonen meer nodig.” De gekoppelde computers houden heel precies bij wat er in de loop van de tijd heeft plaatsgevonden, als een spoor dat bijvoorbeeld tracking en tracing mogelijk maakt. Hoffman: “Daar komt bij: als jij iets overdraagt aan een ander, een product of dienst, waarom zou je dan niet ook meteen een betaalverzoek sturen? Je kunt dus ook betalingen versnellen.” Annette Beerepoot: “Omdat de bouwketen een hele grote en gefragmenteerde keten is, zou blockchain dus heel interessant kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheden voor de Wkb: een ingewikkeld proces met een grote administratieve last.”
Transparant
Een ander voordeel van blockchain is dat alle vastgelegde informatie voor iedereen in de keten, op basis van hun rechten, zichtbaar is. Dat kan overigens al een keten zijn van drie of vijf partijen, het hoeft niet direct heel groot. Beerepoot en Hoffman vinden deze transparantie een grote plus van blockchain. Beerepoot: “Je deelt de waarheid met elkaar. Dat vinden we in de bouw nog best een risico, maar bedrijven kunnen zich hiermee ook onderscheiden.” Hoffman: “In andere sectoren zie je al dat bedrijven meer maatschappelijk verantwoord ondernemen en daarom niets meer willen verbergen. Dat kan ook een kwaliteitsvoordeel worden: kijk maar, wij werken eerlijk en schoon.” Hoffman deed een pilot in het transport van gevaarlijke afvalstoffen. “Dat wordt hierdoor veel transparanter en makkelijker te volgen. Dat heeft uiteindelijk ook effect op het imago van een branche.”
“Ook in de bouw kan je dat iets opleveren”, zegt Beerepoot. “Als je kunt aantonen dat jouw kwaliteit hoogwaardiger is dan die van de rest, heb je een voordeel.” Hoff man: “En behalve meer transparantie zijn er ook voordelen voor klanten, bijvoorbeeld zekerheid over de herkomst van grondstoffen of minder administratieve handelingen en dus meer snelheid of een lagere prijs.”
Praktijkvoorbeeld: metervervanging in beeld
Het Waterleidingbedrijf Noord-Holland (PWN) vervangt bijna 60.000 watermeters op jaarbasis. Het is echter niet altijd precies duidelijk waar die meters zich in de supply chain bevinden: liggen ze nog in het logistieke centrum, bij een monteur in de bus of zijn ze al geplaatst? Om dat beter te kunnen volgen, werd een pilot gedaan met blockchain. Zoals gewoonlijk werden alle verplaatsingen van elke meter vastgelegd. Maar in tegenstelling tot de klassieke manier waarbij de vastlegging plaatsvindt in het centrale systeem van PWN, werd alles nu in een blockchain vastgelegd. Alle betrokken partijen kregen een kopie van deze registraties. Elke keer als een meter dus verplaatst werd, werd de barcode van die meter gescand en de verplaatsing vastgelegd. Bij het omwisselen werd bovendien de meterstand gefotografeerd en opgeslagen, evenals de digitale handtekening van de klant op de werkbon. Vervolgens kregen zowel de partijen in de keten als de klant direct een bevestiging dat de werkzaamheden waren uitgevoerd. Beerepoot: “Je kunt je voorstellen wat dit zou betekenen, als je alle administratie zou kunnen vervangen.” Ook de monteurs waren erg enthousiast: ze konden sneller en eenvoudiger werken en dat maakte het werk meteen leuker. De aannemer maakte wel een kanttekening, vertelt Hoff man: “Die zei: dus jij ziet direct dat ik een watermeter hebt geplaatst. Waarom moet ik dan drie maanden wachten op mijn betaling?” Daar zat iets in en in een eventueel vervolg van de pilot kunnen ook de betalingen geautomatiseerd worden. “Op het moment dat iets is gedaan, krijg jij je geld”, zegt Hoff man. “Je hoeft niet meer naar de opzichter, werkbriefjes te controleren, alles naar financiën te sturen voor nog een controle enzovoort, omdat iedereen getuige is van de gebeurtenis, net als de toeschouwers in het stadion en voor de tv bij het doelpunt van het Nederlands elftal.”
Het loopt nog niet storm
Ondanks bovenstaande staan bouwbedrijven nog niet in de rij om een proef te doen met blockchain, concluderen Beerepoot en Hoff man. “Een paar jaar geleden was blockchain echt een hype”, zegt Beerepoot. “Nu zijn we daar overheen en moet de techniek zich gaan bewijzen.”
Hoffman: “Onder de motorkap zijn al wel degelijk systemen ontwikkeld, maar je kunt het nog niet zien. Partijen die software of systemen leveren aan de bouw, gebruiken soms wel blockchain als onderliggende technologie.” Beiden verwachten dat de interesse toeneemt als de toegevoegde waarde duidelijker wordt. Kansen zijn er bijvoorbeeld in de prefabbouw, geeft Hoffman als voorbeeld. “Hierbij leveren producenten onderdelen voor het grote geheel. Als er geleverd wordt, kan er ook direct betaald worden. Er is bovendien onomstotelijk vastgesteld wie wat wanneer waar heeft gedaan. Het is transparanter, dus je weet waar eventuele fouten zitten.”
Meer weten?
Wil je praten over de mogelijkheden van blockchain en andere digitale technologieën voor jouw bedrijf? Neem dan contact op met BouwLab R&Do via info@bouwlab.com.
Dit artikel is gepubliceerd in Aannemer 01-2023.
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.