Aannemers die niet alleen bezig zijn met wat er binnen de hekken van de bouwplaats gebeurt, maar ook op een prijzenswaardige manier rekening houden met de omgeving: Bewuste Bouwers. Donderdag wordt een aangescherpte gedragscode gepresenteerd tijdens de landelijke omgevingsmanagementdag (LOMD).

De zzp’ers die ’s ochtends voor de file uit rijden naar de bouwplaats van de aannemer, daar een half uur voordat het hek open gaat, arriveren en vervolgens met draaiende motor – want buiten is het koud – wachten tot ze aan de slag kunnen. Buren vinden dat begrijpelijkerwijs niet fijn. De zzp’ers kun je ook niet verwijten de file te willen vermijden. “De aannemer die bewust is van zijn omgeving daarentegen, kan hier iets aan doen”, zegt Ilja Werkhoven, directeur van Bewuste Bouwers. Deze stichting zet zich in voor een beter imago voor de bouwsector, door aannemers te stimuleren meer rekening te houden met wat er buiten de hekken van hun bouwplaats gebeurt.

Stimuleren

Het is geen keurmerk dat harde eisen stelt. Er is geen checklist die moet worden afgevinkt om te kunnen zeggen dat je erbij hoort. Bewuste Bouwers gaat over stimuleren en creëren van bewustzijn bij aannemers. Niet dat dit nergens op is gebaseerd: er is een gedragscode voor bouwers die zich als bedrijf aansluiten, of die een individueel project aanmelden. Gericht op omgeving, milieu en vakkennis.

Eind 2009 werd Bewuste Bouwers naar het Britse voorbeeld van de Considerate Contractor geïntroduceerd in Nederland. In het drukke London, waar flink werd gewerkt aan de metro, bestaat al sinds eind vorige eeuw een richtlijn die bouwbedrijven stimuleert rekening te houden met hun omgeving. In Nederland sloten vier grote aannemers zich direct aan. Inmiddels is de groep gegroeid naar dertig bedrijven, waaronder ook mkb’ers.

Vragen opdrachtgevers ernaar? Niet altijd direct, zegt Werkhoven. “Zij vragen wel steeds vaker om een BLVC-plan, wat staat voor Bereikbaarheid, Leefbaarheid, Veiligheid en Communicatie tijdens de bouw. Bewuste Bouwers past daar perfect in. Bij een aantal gemeenten is deelname aan Bewuste Bouwers opgenomen in de groslijstsystematiek.”

1100 bouwplaatsen

Meer dan 1100 bouwplaatsen kenden ondertussen het predicaat Bewuste Bouwplaats. Wie zijn bouwplaats aanmeldt of zich als bedrijf aansluit, krijgt op projecten bezoek van een auditor die kijkt op welke manier de bouwer invulling geeft aan de gedragscode. Heeft de bouwer echt iets bijzonders bedacht? Dan wordt de oplossing gelabeld als best practice. Daarnaast worden ook ‘gewoon’ goede invullingen van de gedragscode verzameld.

Dat levert gezamenlijk een rij goede voorbeelden op die worden gedeeld met de betrokken bedrijven en met iedereen die het maar wil lezen (ze zijn te vinden in de jaarverslagen op de website). Het zijn tips en suggesties voor andere aannemers. Het motto daarbij: goed voorbeeld doet volgen. “We willen op die manier voor elkaar krijgen dat er kruisbestuivingen plaatsvinden”, zegt Werkhoven.

Aangescherpt

Terug naar de zzp’ers die bij de ingang staan te wachten. Wat te doen? Gezamenlijk vervoer regelen vanaf een bepaalde plek? Of een kop koffie bij een tankstation ergens in de buurt zodat ze bewoners niet tot last zijn? Werkhoven: “Het is heel bouwplaatsafhankelijk wat werkt en niet werkt. Vandaar ook dat wij niet werken met een checklist. Je moet altijd kritisch blijven nadenken: werkt het voor dit project? Dat wil ook zeggen dat je checkt of bijvoorbeeld het informatiebord dat je in februari hebt geplaatst later in het project nog steeds actueel is. Onze auditoren komen op heel veel projecten en geven bij elke bouwplaats eigenlijk altijd wel een paar praktische adviezen mee om nog beter te presteren.”

Bewuste Bouwers legt de lat nu langzamerhand iets hoger. Op 23 juni wordt een aangescherpte gedragscode gepresenteerd tijdens de landelijke omgevingsmanagementdag (LOMD). “Best practices van vijf jaar geleden zijn nu de norm geworden, dus we gaan een treetje hoger.”

www.bewustebouwers.nl
www.verbeterdebouw.nl

‘Armbandje kweekt bewustzijn’

Toen Kuijpers Bouw Heteren in het eigen dorp een nieuw zorgcentrum bouwde, kreeg het bedrijf al snel te maken met nieuwsgierige senioren. Benieuwd naar wat er zich achter de hekken van de bouwplaats afspeelde. “We hebben daarom speciaal voor hen, de toekomstige bewoners van het zorgcentrum, een tribune gebouwd waar ze zelfs met de scootmobiel op konden rijden, zodat ze goed zicht hadden”, vertelt directeur Jan Kuijpers.

Een best practice bij uitstek. Kuijpers Bouw Heteren is enthousiaste Bewuste Bouwer sinds 2012. Reden van aansluiting? De pijlers sloten naadloos aan bij het eigen motto: Stijlvol Bouwkundig. “Het is een keurmerk waarmee we iets kunnen doen aan het imagoprobleem van de bouw.”

Toch een kritiekpuntje: “Wat ik jammer vind aan Bewuste Bouwers is dat het vanuit het kader van omgevingsmanagement is ingestoken, terwijl wij het ook belangrijk vinden wat er bínnen de hekken gebeurt. Je kunt namelijk een gouden koets hebben, maar binnenin kan het ook een puinhoop zijn. Het is wat mij betreft dus integraal. Onderaannemers en zzp’ers die op jouw bouwplaats werken zijn te gast bij je, dus je behandelt ze respectvol, zorgt dat ze de juiste informatie over het project hebben, dat ze zijn geïnstrueerd over veiligheid, etcetera. En ja, als bouwer veroorzaak je overlast voor de buurt. Dus hebben we oog voor de omgeving en door vermindering van de overlast en nieuwsbrieven proberen we begrip te kweken bij bewoners.”

Rode draad

Kuijpers Bouw Heteren – 20 tot 25 vaste medewerkers – richt zich op het meer planmatig bouwen: vooral utiliteitsbouw, scholen en appartementen. Elke bouwplaats – een incidentele kleine particuliere verbouwing daargelaten – wordt aangemeld als Bewuste Bouwplaats, maar wat er aan inspanning moet worden geleverd hangt erg af van het project.

Hoe dan ook: elke vergadering staat het onderwerp op de agenda. Het is een rode draad. Kuijpers Bouw Heteren draagt dat zelfs zo duidelijk uit dat het bedrijf rode armbandjes uitdeelt à la de bekende Livestrong-armbandjes van wielrenner Lance Armstrong. “Dat bandje kweekt bewustzijn en verantwoordelijkheid”, zegt de directeur. “Het is een aanzet tot nadenken. We verstrekken het ook aan alle medewerkers van de onderaannemers. Vanuit de legitimatieplicht (WKA en VCA) hebben we toch al persoonlijk contact en dan komt dit ook meteen aan de orde. Het staat ook in onze contracten. Voor uitvoerders is het vervolgens ook een vorm van herkenning. Bouwplaatsmedewerkers met een bandje zijn als het ware zichtbaar ‘ingelogd’ op de bouwplaats.”

Oplettende buren

De tribune voor de senioren is al genoemd, maar het bouwbedrijf heeft nog wel een paar andere mooie voorbeelden. Bij de bouw van een school in Aarle-Rixtel vroeg een buurtbewoner of hij een kruiwagen mocht neerzetten voor oud papier, ten bate van een lokale vereniging. Prima idee. “Je gaat een relatie aan met de buurt”, zegt Jan Kuijpers. “De buurt ziet ons ook en belt als er wat is. Op dit project werd van meet af aan koper gestolen, maar dankzij oplettende buren bleef dat beperkt.”

In Arnhem is de bouwer bezig in de wijk Klarendal met intensieve bebouwing. “Daar hebben we een kick-off meeting gedaan op een zaterdagochtend. Om uit te leggen wat we gaan doen, hoe de bouw verloopt, welke overlast omwonenden kunnen verwachten. Niet dat het daar heel erg druk was, maar toch. Vroeger stond dit mijlenver van ons bouwers af. Nu denk ik dat we dit altijd moeten doen bij dergelijke projecten.”

Een buurt die meehelpt vandalisme te bestrijden, een buurt die netjes de auto’s heeft weggezet zodat de kraan bij de bouw kan komen; volgens Kuijpers voorkomt goed contact faalkosten. “Bewuste Bouwer zijn, levert rendement op. Daar ben ik van overtuigd.”

Zijn dilemma is soms nog wel: wat is het de opdrachtgever waard? Anderzijds, zo zegt de bouwdirecteur: “Als je met mes en vork eet, is dat altijd een stuk stijlvoller en dus respectvoller dan het naar binnen schuiven met een vork. Het is ook een beetje cultuur.”

‘Omwonenden infomeren haalt de angel eruit’

Orde en netheid op de bouw zijn een vanzelfsprekendheid voor de Van Norel Bouwgroep. “Wij kunnen door de bouwhekken naar buiten kijken. Dat betekent dat omwonenden en mensen die langs de hekken lopen, ook bij ons naar binnen kunnen kijken. Dat bepaalt de beeldvorming over de bouw. Daarom ben ik gecharmeerd van Bewuste Bouwers: het is ingestoken vanuit omgevingsmanagement.”

Aan het woord is Dick Bakker, die zich met de het bouwbedrijf in Epe vijf jaar terug aansloot bij deze stichting. De directeur bedrijfsvoering vindt van de gedragscode van Bewuste Bouwers met name de pijlers Bewust, Sociaal en Verzorgd van toegevoegde waarde. “Veiligheid hebben we geborgd met ons VCA**-certificaat. Met het behalen van het certificaat voor de CO2-prestatieladder in het derde kwartaal van dit jaar, onderstrepen wij onze visie ten aanzien van duurzaamheid. Dus wat mij betreft gaat Bewuste Bouwers voornamelijk over gedrag. Zou jij jouw houding ook accepteren als je een omwonende of passant was, houd ik medewerkers voor. Stel: ik breng mijn auto naar de garage, geef mijn sleutel af en zie dat het achter de balie een enorme puinhoop is. Wat denk ik dan? Hoe kijkt de buitenwacht tegen je aan, daar gaat het over.”

Een muur wegbreken, kan niet geluidloos, zegt Bakker. Oftewel: enige overlast is er altijd. Zeker als planningen onder druk staan en er noodzakelijkerwijs ook op zaterdag moet worden gewerkt. “We hebben hierover wel eens een klacht ontvangen en ja, daar leer je van. Je wordt er scherper door. We stellen omwonenden daarom altijd van te voren op de hoogte van wat we doen en waarom we iets doen. Je haalt de angel eruit door te zorgen dat men weet wat er gebeurt. In het meest extreme geval bied je ze een hotelovernachting aan. Ook plaatsen we altijd groot het e-mailadres en het telefoonnummer van de uitvoerder op de bouwhekken.”

Attitude

Best practices zoals ze in de verslagen van Bewuste Bouwers terugkomen, heeft Bakker die? “Onze projecten zijn meestal in de orde van grootte van 1 tot 3 miljoen. Een slagboom plaatsen of portier inhuren, zoals sommigen van onze collega’s doen, is voor ons niet rendabel. De insteek is dat we in attitude de zaak willen aanscherpen. Een medewerker moet zich afvragen: wat ga ik doen en welke consequenties heeft dat voor de omgeving? Binnen de mogelijkheden kijken we dus wel wat we op dat vlak kunnen doen. Het zijn vaak ook heel simpele dingen die niets kosten: informatiemiddag voor scholieren, de bouwverlichting en de verwarming op tijd uit doen, zonnebrandcrème verstrekken, dat zijn hiervan enkele voorbeelden. Wel hebben we bijvoorbeeld pv-panelen op het dak van de bouwkeet geplaatst. Maar de basis is contact met omwonenden. De manier waarop onze uitvoerders communiceren met bewoners, verschilt enorm ten opzichte van vijf, zes jaar geleden.”

Tijdens de overdracht van een nieuw project wordt besloten of het project bij Bewuste Bouwers wordt aangemeld. Criterium hierbij is: bevindt het project zich op openbaar terrein en kunnen mensen last hebben van de werkzaamheden?

Dit verhaal komt uit het mei-nummer van Aannemer. Daarin stond ook een selectie best practices van Bewuste Bouwers. Elke maand het blad ontvangen? Klik hier voor een (proef-)abonnement.