Zestig Koloniewoningen bouwt Bouwbedrijf Broekman in het historische koloniegebied rondom Frederiksoord. Lijkend op karakteristieke huisjes van vroeger, maar met een moderne twist. Zoals een kierdichte schil.
Generaal-majoor Johannes van den Bosch richtte in 1818 de Maatschappij van Weldadigheid om armoedige gezinnen te helpen. In de vrije kolonies in Frederiksoord en omgeving moesten de mensen zichzelf in het ontgonnen Drenthe zien te redden met de opbrengst van het land of het vee.
Het nieuwbouwproject is ontstaan uit het streven van de Maatschappij van Weldadigheid om het unieke en historische koloniegebied rondom Frederiksoord te behouden. Voor Bouwbedrijf Broekman in Nijensleek is het vooral een kans om innovatieve bouwmethoden toe te passen.
Om de gefaseerde bouw van koloniewoningen uit te voeren is er in 2012 een bouwteam geformeerd. Naast Bouwbedrijf Broekman en de opdrachtgever zijn daar B+O Architecten uit Meppel, Sjabbens Installatiebedrijf uit Diever en Cleanfield Duurzaam Bouwen & Advies uit Stegeren in vertegenwoordigd. “Na de realisatie van het casco van de eerste woning hebben we de bouw even stopgezet”, blikt Hilco Broekman terug. “Door een lezing van bouwkundig adviseur Henk Wegkamp werden we op het spoor van luchtdichting gezet. Vrijwel op hetzelfde moment werden wij Excellent-gebied, waardoor we met een subsidie van een ton het concept konden doorontwikkelen.”
Self supporting onverstandig
Broekman stelt dat aanvankelijk het idee was om, volgens het uitgangspunt van Johannes van den Bosch 200 jaar geleden, de woningen volledig self supporting te maken. “Dus zonder aansluiting op de nutsvoorzieningen. Negen jaar geleden was dat onbestaanbaar, en ook onverstandig. Dus van dat idee zijn we afgestapt. Uiteindelijk is het wel gelukt om de woningen gasloos te maken. Energieneutraal is inmiddels ook mogelijk, al is die keuze aan de bewoners. Dat heeft met het aantal pv-panelen te maken. Ook was led in het begin niet standaard.”
Vormgeving
De vormgeving is vrijwel gelijk aan de originele Koloniewoningen, al zijn er esthetische verschillen. “We bouwen de woningen niet één-op-één na, maar kijken wat verantwoord is. Belangrijk omdat de Maatschappij van Weldadigheid op dit moment ook bezig is met de Unesco Werelderfgoedstatus. Uitgangspunt is en blijft de omvang en ‘korrel’ van de woning van twee eeuwen geleden, maar bijvoorbeeld het rieten dak komt niet terug.”
De ‘Koloniewoning van de Toekomst’, ontworpen door Pieter Brink van B+O Architechten, is in twee types beschikbaar. Basiswoning is 80 tot 85 m2. Daarbij is een uitbouw mogelijk, die het vloeroppervlak op 130 tot 150 m2 meter brengt. De twee delen worden door een transparant tussenlid met elkaar verbonden. Voor het houtwerk wordt inlands douglas en lariks gebruikt, dat zoveel mogelijk uit de bossen van de Maatschappij van Weldadigheid komt. De bekleding op de berging wordt met zwart ecoleum op lijnoliebasis afgewerkt.
Luchtdichte schil
Bouwkundig gezien springt de luchtdichte geïsoleerde schil het meest in het oog. De houtskeletbouw wanden zijn gevuld met steenwol en voorzien van SuperQuilt als dampscherm en extra isolatie. Door het gebruik van meerdere – onder andere reflecterende – isolatielagen wordt energieverlies door conductie, convectie en straling voorkomen. “Het voorhuis van de koloniewoning is smal, waardoor de maximale dikte van de buitenwand slecht 30 cm is. Toch realiseren we een Rc-waarde van 6,5.”
Het prefabriceringsproces van de hsb-elementen moet in de toekomst nog verder worden geperfectioneerd. Er ligt een bouwaanvraag om de loods van het bouwbedrijf in Nijensleek daar op in te richten. Nu al worden de wanden in 3D uitgewerkt en kan een woning in aanbouw in drie of vier dagen wind- en waterdicht worden gemaakt. Ook omdat de kap wordt ingekocht. “Er staan nu 30 Koloniewoningen, de 31ste is in aanbouw. Het proces loopt gestroomlijnd. Eigenlijk is alles van te voren te plannen. Voor onze onderaannemers is dat ook belangrijk. Wij hebben bijna geen problemen om die er bij te krijgen. Hierdoor is het mogelijk om in vier maanden een woning op te leveren.”
Broekman stelt dat door het misschien nog wel sneller kan, door de processen meer in elkaar te schuiven. “Bijvoorbeeld als de kap wordt gelegd, terwijl de metselaar aan het werk is. Of een schilder, die tijdens in plaats van na het aftimmeren aan de slag gaat. Door vier maanden te hanteren, houd je het echter rust op de bouw en dat heeft toch onze voorkeur.”
Kennis uitbreiden
Het concept is volgens Broekman een doorslaand succes. “Ons bedrijf heeft altijd al wat met duurzaam bouwen gehad. In Tuk hebben we, in een tijd waar de markt er niet om vroeg, een duurzame 2-onder-1-kap woning gebouwd. Bij aanvang van het project met de koloniewoningen was energieneutraal bouwen ook nog geen issue. Voor ons een kans om je als lokaal bouwbedrijf te profileren, meer kennis over duurzaam bouwen dankzij het bouwteam in te brengen en die bestaande kennis uit te breiden.”
De overtuiging gaat inmiddels zover dat Hilco Broekman zelf een Koloniewoning heeft betrokken. “Het comfortniveau wordt vooral bepaald door de woonbeleving van de eigenaren. In plaats van de tekentafel willen we het de bewoners laten vertellen. Om de drie tot zes maanden vindt er een terugkoppeling plaats en daar hechten we veel waarde aan.”
Dankzij de geïsoleerde kierdichte schil en de installaties (bodemwarmtepomp i.c.m vloerverwarming, gebalanceerde ventilatie met wtw en zonneboiler) is het verbruik van de Koloniewoningen nihil. “En dan zitten we toch eigenlijk op het niveau waar we aanvankelijk dit project instapten, namelijk compleet self supporting woningen, die aan de cultuur-historische waarden van de Maatschappij van Weldadigheid voldoen.”
Van Koloniewoning tot IBEX
In samenwerking met een achttal andere aannemers gaat Bouwbedrijf Broekman uit Nijensleek vanuit het concept van de Koloniewoningen nog een stap verder in energieneutraal bouwen. Het betreft de zogenoemde IBEX-woningen. Door het toepassen van een extra laag SuperQuilt is het gebruik van een warmtepomp en vloerverwarming niet meer nodig. Slecht een paar verwarmingselementen kunnen met een verbruik van 500 tot 600 watt per uur een woning bij een temperatuur van tien graden onder nul warm houden. “Inmiddels hebben we één gerealiseerd, waar de koper zeer tevreden woont. Het is nu een kwestie van uitdragen en verder uitrollen.” De duurzame toepassingen zoals bij de koloniewoningen worden inmiddels ook al bij andere particuliere projecten van Bouwbedrijf Broekman verwerkt.
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.