Aan de hand van een gebouwenpaspoort houdt aannemer Friso Bouwgroep uit Sneek bij welke circulaire materialen voor het nieuwe opleidingscentrum van ROC Friese Poort in Leeuwarden worden gebruikt. De opdrachtgever wil een nieuwe stap maken in duurzaam materiaalgebruik en de aannemer raakt meer gemotiveerd. “Het circulair denken werkt inspirerend.”
“Als het gebouw over dertig of veertig jaar wordt gesloopt, dan moeten de bouwonderdelen demontabel zijn”, legt projectleider Radboud Poortvliet van Friso Bouwgroep uit. De werkwijze is voor de aannemer nieuw. Opdrachtgever ROC Friese Poort bouwde eerder in Drachten een schoolgebouw, waar de lat qua duurzaamheid al erg hoog lag. De nieuwbouw voor de opleiding voor ‘uniformberoepen’, zoals politie, beveiliging en defensie, is een stap verder. “Uitgangspunt is circulair bouwen. De uitdaging is echter de snelle bouwtijd. Het nieuwe schoolgebouw voor achthonderd leerlingen moet op 1 oktober worden opgeleverd. Een bouwtijd van zeven maanden is dan erg kort. Ook omdat gaandeweg het proces je steeds meer kansen ziet voor circulair bouwen, maar omwille van de tijd moet je knopen doorhakken.”
Het circulair bouwen begint al met het bouwbord. Dat is van ruwhouten planken gemaakt. “Als het gebouw straks is opgeleverd, gebruiken we dit materiaal bijvoorbeeld voor afzettingen in het terrein. Een creatieve collega heeft met afvalhout een dambord gemaakt. Alleen maar om te laten zien dat je van materialen, die anders als afval worden afgevoerd, nog veel kunt maken. Upcycling.”
Demontabel
De bouwers van Friso denken op die manier na over wat er eventueel circulair kan worden toegepast. “Normaal gesproken kun je staal omsmelten en recyclen. Het ontwerp is nu zo gemaakt dat de staalconstructie demontabel is. Bevestigingen voor de houtskeletbouw zijn niet onzichtbaar aangebracht, maar met schroeven. Normaal gesproken purren we af, om de elementen luchtdicht te krijgen. Nu is er een luchtdicht bandje aangebracht en tapen we.”
Materialen
De materialen zijn zoveel mogelijk duurzaam. Voor de vloer in de sporthal is een Herculan MF Blue-systeem gekozen. De dempende onderlaag is uit gerecycled afval gemaakt. In combinatie met een bindmiddel zorgt dit voor een dempende onderlaag. Radboud Poortvliet weet dat het nog een stap verder kan. “Sportmerk Nike maakt met ‘Nike Grind’ complete sportvloeren door oude gympies te hergebruiken. Dat zou natuurlijk helemaal circulair zijn. We kijken in ieder geval nog wel wat we kunnen doen met de rubber vloertegels in de Crossfit- en Powergymruimtes. Daarvoor is ook een gerecycled circulair product van Nike Grind toepasbaar.”
Voor de afwerking van de binnendeuren is niet voor hpl-kunststof gekozen, maar voor bamboe. “De productie is over de gehele levenscyclus CO2- neutraal. Bamboe is namelijk een grassoort, die razendsnel groeit. De stammen kunnen na vijf jaar al worden geoogst, waarna naast de gekapte boom de nieuwe loten al weer uitlopen. Het ondergrondse wortelsysteem wordt door regelmatig oogsten alleen maar beter. Door deze duurzame werkwijze is van ontbossing geen sprake.” Het frame, de kantlatten en het randhout zijn ook van bamboe gemaakt.
Gevelbekleding is aluminium. “Op en top recyclebaar.” De bestrating rondom het gebouw, de nieuwe parkeerplaatsen en de buurttuin bestaan uit gerecyclede restpartijen, zoals bestratingsmateriaal, klinkers en tegels. Onder de verharding wordt freesasfalt en bouwpuin gebruikt, afkomstig van andere bouwprojecten in Leeuwarden. Ook voor de fietsenstalling wordt erover nagedacht om kolommen en liggers van een sloperij te verwerken en voor de wandbeplating zijn oude steenschotten, die je rechtop zet, een mooi alternatief. “Je kunt met circulair bouwen enorm ver gaan, maar op een bepaald moment komt het ook op de centen aan.”
Toekomst
Een volgende stap in het circulair bouwen is inkoop van materiaal bij een sloperij. Daar ziet Poortvliet wel een belemmering. “We moeten niet denken dat de sloperij een warenhuis is, waar je zonder problemen uit kunt putten. Dat kan gewoon niet. We hebben ook te maken met garanties, kwaliteit en bouwvoorschriften. Deuren moeten bijvoorbeeld 2,30 meter zijn. Vind maar eens zoveel hergebruikdeuren met die maten voor zo’n groot project als deze. Je zou dus vooraf in kaart moeten brengen welke mogelijke materialen beschikbaar zijn voor het betreffende werk en dit van tevoren moeten vastleggen.”
Ook het gebruik van granulaat in beton is zo’n voorbeeld. “We hadden graag het percentage zo hoog mogelijk gelegd. De betoncentrale kan op dit moment echter boven de dertig procent betongranulaat geen standaard garanties meer afgeven. We weten overigens dat er inmiddels wel al kanaalplaatvloeren met vijftig procent hergebruikt granulaat leverbaar zijn. Dus ook dit is een ontwikkelingsproces. Het mooiste zou zijn als we eigen puin van andere projecten van Friso Bouw kunnen verwerken in onze projecten. Dan is het cirkeltje helemaal rond. We hebben de mogelijkheden wel bekeken, maar zover zijn we nog niet.”
Volgens Poortvliet is het niet erg dat het circulaire bouwen niet tot in de details is doorgevoerd. “Belangrijkste is dat dankzij deze opdracht er een omslag van denken gaande is. Circulair bouwen is voor ons nieuw, maar is wel de toekomst. We denken als aannemer nu actief na over recycling en demontabel bouwen. We zullen niet meteen overal een antwoord op vinden, maar circulair bouwen leeft wel.”
Met de opdrachtgever wordt het proces geëvalueerd en ook in overleg met de timmerfabriek van Friso wordt bekeken hoe circulair bouwen in de toekomst naar een nog hoger plan kan worden getild. Wat de volgende stap zal zijn, durft Poortvliet niet te zeggen. “We leren om circulair te bouwen. Dat zal steeds beter en verder gaan.”
Gebouwenpaspoort
Met een online te raadplegen gebouwenpaspoort houdt de aannemer bij welke materialen voor het project worden gebruikt. “Dit doet Friso ook in het BIM-model, maar dat kun je minder eenvoudig met het publiek delen. Het openbare paspoort is in de toekomst dus eenvoudig te raadplegen, bovendien kunnen we dit lopende het proces nog verder aanvullen met nieuwe bullets.”
Het schoolgebouw is volledig uitgewerkt in BIM. “Tot de dekvloeren, het stucwerk en de plinten aan toe. BIM is een goed hulpmiddel om alles op elkaar af te stemmen, zodat het project als een trein loopt. Vroeger had je weleens dat iets niet paste en dat moest je ter plaatse passend maken. Dat is bijna verleden tijd. Als je mij tien jaar geleden had gevraagd om dit gebouw in zeven maanden te realiseren, dan had ik je voor gek verklaard. Nu zijn we al over de helft en loopt alles volgens planning. Geweldig toch?”
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.